|
RAMAZON SIRLARI
|
|
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:58 | Message # 16 |
 Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status:  | Oltinchi - iftordan keyin qalbi xavf va rajo ortasida muallaq va iztirobli bolmogi. Zero, u rozasi qabul bolgan muqarrablardanmi yoki rad etilgan manfurlardanmi, bilmaydi. Uzi tamomlagan har qanday ibodatning oxirida ham xuddi shunday bolishi kerak. Hasan ibn Abu Hasan al-Basriydan rivoyat etilishicha, u kishi hayit kuni kulishib otirgan bir qavmning oldidan ota turib dedilar: «Albatta Alloh azza va jalla ramazon oyini xalqi uchun musobaqa maydoni qilib qoydi. Ular bunda Alloh toati uchun musobaqalashishadi. Bir qavm ozib, galaba qozondi, boshqasi ortda qolib umid-siz boldi. Uzganlar golib, qolganlar noumid bolgan kunda kulib oynashayotganlarga ajab ustiga ajab! Ammo Allohga qasamki, agar parda ochilganida muhsin ehsoni bilan, gunohkor gunohlari bilan mashgul bolib qolardi! Yani, amali maqbul kishining sevinchi oyindan, mardud kishining hasrati esa kulgudan tosib qoyardi. Ahnaf ibn Qaysdan rivoyat etilishicha, unga «Siz yoshi otib qolgan bir kishisiz, roza sizni yanada holsizlantiradi», deyishdi. U zot: «Men uzoq safarga hozirlik koryapman, Alloh subhanahuning toatiga sabr qilish Uning azobiga sabr qilishdan yengilroqdir», deya javob qildi. Bular rozadagi botiniy manolardir.
Agar aytsang: «Qorin va farj shahvatini tiyishda qosirlik qilib, ushbu manolarni tark qilgan kishiga fuqaholar rozasi durust, deyishadi. Buning manosi nima?» 
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 20:00 | Message # 17 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | Bilgilki, zohir fuqaholari zohir shartlarni biz botiniy shartlar xususida keltirgan dalillarga qaraganda zaif dalillar bilan isbotlashadi. Ayniqsa, bu giybat va shunga oxshash narsalarga tegishli. Lekin zohir fuqaholari faqatgina dunyoga yuz burib, tagida qolib ketgan omi gofillarga muyassar bolgan taklifotlarnigina hal qilishadi. Oxirat ulamolari esa qabulning sahih bolishini, qabul bilan bolsa, maqsadga yetilishini etiborga olishadi. Va rozadan maqsad Alloh azza va jallaning axloqidan bir xulq bilan ziynatlanish ekanini fahmlashadi. U xulq somadiyyalikdir.
Shahvatlardan tiyilishda imkon boricha farishtalarga ergashish kerakdir. Chunki ular shahvatlardan munazzahdirlar. Insonda shahvatni sindirishga aql nuri borligi uchun qudrat hosil bolganidan hayvon darajasidan yuqori daraja bordir. Yana shahvatlar egallab olganligi va ularga qarshi kurashishga mubtalo bolgani uchun farishtalardan quyi martabada hamdir. Shahvatlarga qanchalik botsa, asfalasofilinga qulaydi, hayvonlar todasiga borib qoshiladi. Qachon shahvatlarini bostirsa, aloiliyyinga kotariladi va farishtalar ufqiga qoshiladi. Farishtalar esa Alloh azza va jallaga muqarrab yaqindirlar. Ularga ergashib axloqlaridan ornak olgan kishi xuddi ular yaqin bolganlaridek Alloh azza va jallaga qurbat hosil qiladi. Yaqinga ham oxshash ayni yaqinlikdir. Song oxshashlik makonda emas, balki sifatdadir. Demakki, aql egalari va qalb sohiblari nazdida rozaning siri shu ekan, kun boyi boshqa shahvatlarga berilib ketish bilan birga kunduzi bir yeyishni kechiktirib, kechqurun ikki yeyishni jamlashda nima foyda bor? Agar bunda foyda bolsa, Paygambarning (s.a.v.): «Qancha rozador borki, uning rozasidan faqatgina ochlik va chanqoqlik qoladi», degan sozlarida ne mano bor? Shuning uchun ham Abu Dardo (r.a.) aytadilar: «Oqillarning uyqusi va ogzi ochiqligi qanday yaxshi! Qachonki, ahmoqlarning roza va bedorligi ayblanmasa!» Iymon va taqvo egasidan bolgan bir zarra ibodat amaliga aldanganlarning togdek ibodatidan ogirroqdir. Shundan olimlardan birlari aytganlar: «Qancha rozador bor, ogzi ochiq, ancha rozasiz bor, rozador. Rozasiz rozador azolarini gunohlardan asraydi va yeydi, ichadi. Rozador rozasiz esa azolariga erk berib, och va chanqoq bolgan kishidir. Kim rozaning mano va sirrini tushunsa, biladiki, kim yeyish, ichishdan tiyilib, gunohlarga aralashishdan ogzi ochiq bolsa, tahorat qilishda azolaridan birini uch marta mash qilganga oxshaydi. Bu zohirda sanoqqa muvofiq keldi, ammo muhim narsani yuvishni tark qildi. Demak, buning namozi sohilligi sababli marduddir. Yana yeyish bilan ogzi ochiq bolgan, azolari bilan yomon ishlarda rozador bolgan kishi esa azolarini bir martadan yuvgan kishiga oxshaydi. Uning namozi garchi fazilatni tark etgan bolsada, aslni mukammal qilgani uchun, inshalloh, maqbuldir. Bularning ortasini jamlagan kishining misoli esa hamma azosini uch martadan yuvgan kishiga oxshaydi. Bas, u asl bilan fazlni jamlab kamolga yetishibdi. Dar-haqiqat, Paygambar s.a.v.) aytganlarki: «Albatta roza omonatdir. Sizlardan biringiz oz omonatini saqlasin! (Xaroipiy «Makorimul axlok»da rivoyat qilgan
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 20:00 | Message # 18 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | Albatta, Alloh sizlarni omonatlarni oz egalariga topshirishga buyuradi» (Niso surasi, »8) oyatini tilovat qilganlarida qollarini quloqlari va kozlariga qoyib: «Quloq omonatdir, koz omonatdir», dedilar (Abu Dovud rivoyati). Agar roza omonatlardan bolmaganida, Rasululloh (s.a.v.): «Men rozadorman, degin», demagan bolardilar. Yani, bu bilan inson «Men tilimni saqlashga vada berganman, senga javob uchun qanday qilib uni qoyvoraman?!» demoqchi boladi.
Demak, har bir ibodatning zohiri va botini, posti va magizi borligi senga malum bolibdi, uning postlogi, ust qismining darajalari bordir. Har bir darajaning esa tabaqalari mavjuddir. Endi ixtiyor senda, xohlasang, magiz qolib postloq bilan qanoatlan, xohlasang, aql egalari jamoasiga borib qoshil!
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 20:01 | Message # 19 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | Uchinchi fasl - ixtiyoriy rozalar va ulardagi virdlar tartibi togrisidadir.
Bilgilki, rozaning mustahabi fazilatli kunlarda yanada takidlanadi. Fazilatli kunlarning bazisi butun yil ichida topilsa, bazilari butun oy mobaynida, yana ayrimlari esa hafta ichida topiladi.
Ramazon kunlaridan keyin yil davomida topiladigani quyidagi fazilatli ayyomlardir: arafa kuni, ashuro kuni, zul-hijjaning avvalgi onligi, muharramdan dastlabki on kunlik. Xarom oylarining barchasi fazilatli kunlar bolgani uchun roza manbaidir. «Paygambar (s.a.v.) shabon oyida roza tutishni kopaytirardilarki, hatto u kishini ramazon oyida deb gumon qilinardi» (Imom Buxoriy vi Muslim rivoyatlari). Xabarda keladi: «Ramazon oyidan keyingi eng afzal roza Allohning oyi - muharramdadir» (Imom Muslim rivoyati). Chunki bu oy yilning ibtidosidir. Buni yaxshilik bilan boshlash esa barakasi davomli bolishi uchun yaxshi korilgan va umid qilingandir. Paygambar (s.a.v.) aytadilar: «Xarom oyidan bir kun roza tutish boshqasining ottiz kunidan yaxshidir. Ramazondan bir kun roza tutish esa xarom oyida ottiz kun roza tutishdan afzaldir» (bunday lafz bilan uchramaydi). Hadisda keladi: «Kim xarom oyidan uch kun: payshanba, juma va shanba kunlari roza tutsa, Alloh uning har bir kuni uchun toqqiz yuz yillik ibodatning savobini yozadi» (Azdiy «Az-zuafo»da rivoyat qilgan). Xabarda keladi: «Shabonning yarmi tolganda ramazon (oyi) bolguncha roza yoqdir» (tort imom rivoyat etib, Termiziy saxix, degan).Buning uchun ramazon (oyi)dan bir necha kun oldin roza tutmaslik mustahab qilindi. Agar shabonni roza bilan ramazon (oyi)ga ulasa, joizdir. Buni Rasululloh (s.a.v.) bir marta ulab, kop marta ajratganlar. Ramazonni ikki yoki uch kun roza tutib qarshilash joiz bolmaydi. Illo, oziga lozim qilib qoigan kunlarga muvofiq kelib qolsa, mumkindir. Bazi sahobalar rajabning hammasida roza tutmoqlikni to ramazon oyiga oxshab qolmasligi uchun karih korishdi. Fazilatli oylar zul-hijja, muharram, rajab va shabondir. Xarom oylar esa: zul-qada, zul-hijja, muharram va rajabdir. Bu oylarning bittasi alohida, qolgani ketma-ketdir.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 20:02 | Message # 20 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | Ularning afzali zul-hijjadir. Chunki unda haj, malum va sanoqli kunlar bordir. Zul-qada esa xarom oylaridan hamda haj oylaridandir. Shavvol bolsa, haj oylaridan, xarom oylaridan emasdir. Muharram va rajab haj oylaridan emasdir. Xabarda kelgandir: «Hech bir kunning amali Alloh taologa zul-hijjaning on kunligidan afzal va mahbub emasdir. Undan bir kungi roza bir yilning rozasiga togri keladi. Uning tunida bir kecha qoyim bolish laylatul-qadrda qoyim bolish bilan barobardir. Shunda: «Alloh taoloning yolidagi jihod ham bunga teng kelolmaydimi?» deb soralganda: «Alloh azza va jalla yolidagi jihod ham togri kelmaydi. Illo, kim oti yaralanib, qoni tokilsa, bundan mustasno», deb javob berdilar (Termiziy va Ibn Moja rivoyatlari, Buxoriyda boshka lafz bilan kelgan).
Oyda takrorlanadigan rozaga kelsak, u ushbulardir: oyning boshi, ortasi va oxiri. Urtasi oq tunlar, yani qamariy on uch, on tort va on beshinchi kunlardir.
Haftada takrorlanadigan rozalar esa quyidagilardir: dushanba, payshanba va juma kunlari. Bu kunlar fazilatli bolib, roza tutish va bu vaqtlar barakasidan ajrlar bir necha barobar qilib berilgani uchun yaxshiliklarni kopaytirish mustahabdir.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 20:02 | Message # 21 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | Umr rozasi esa yuqorida rozalarning hammasini oz ichiga olib, yana qoshimchasi ham bordir. Bu togrida solihlar bir necha yoldadir. Ulardan ayrimlari buni karih korishgan. Zero, uning makruhligiga dalolat qiladigan xabarlar vorid bolgan. Sahih soz shulki, bunday roza ikki sabab tufayli makruh bolgan.
Birinchisi - ikki hayit va tashriq kunlari ham roza bolishligi.
Ikkinchisi - ogiz ochiqlikdagi sunnatdan bosh tortishi va rozani nafsiga tosiq qilishi. Vaholanki, Alloh subhanahu azima (buyruq)larini bajo keltirishini yaxshi korganidek, ruxsatlarini ham bajo keltirilishini sevadi. Agar bu ikki sababdan birortasi ham bolmasa va nafsining salohini umr rozasida korsa, shunday qilsin. Sahoba va tobeinlardan bir jamoa shun-day qilishgan. Abu Muso al-Ashariy rivoyat qilgan hadisda Rasululloh (s.a.v) shunday dedilar: «Kim umr boyi roza tutsa, unga jahannam torayib, goqson tugun boglanadi». Buning manosi unda bu bandaga joy qolmaydi, deganidir.Undan quyiroqda yana boshqa daraja, umrning yarim rozasi bor. Bunda bir kun roza tutilib, bir kun ogiz ochiq boladi. Bu nafsga juda shiddatli va uni tizginlashda quvvatlidir. Bunday rozaning fazilati haqida kopgina xabarlar vorid bolgan. Chunki bunda banda bir kun roza va bir kun shukr ortasida boladi. Paygambar (s.a.v.) aytganlar: «Menga dunyo xazinalari va yer boyliklari arz etildi. Va men rad etdim va dedim: «Bir kun och bolaman va bir kun toq bolaman. Qornim toysa, Senga hamd aytaman, och bolsam, tazarru qilaman» (Termiziy rivoyat qilib, xasan, degan). Paygambar (s.a.v.) aytadilar: «Rozalarning afzali birodarim Dovudning rozasidir. U bir kun roza tutar, bir kun ogiz ochardi» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari). Bunga yana Abdulloh ibn Amr (r.a.) men bundan kopiga toqat qilaman, deganlarida Rasululloh (s.a.v.)ning u kishini pasaytirib qoygani ham misol boladi. Shunda yana Paygambar (s.a.v.): «Bir kun roza tut, bir kun ogizni och», dedilar. U kishi: «Men bundan afzalini xohlayman», deya javob qildilar. Paygambar (s.a.v.) aytdilar: «Bundan afzali yoqdir!» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari). Rivoyat etilishicha, «Paygambar (s.a.v) ramazon (oyi)dan boshqa biror oyning rozasini toliq tutmaganlar» (Imom Buxoriy va Muslim Oisha (r.a)dan rivoyat qilishgan)
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 20:03 | Message # 22 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | Kim yarim umr rozasiga kuchi yetmasa, uchdan birini tutganning ham zarari yoqdir. Bunda bir kun roza tutib, ikki kun ogiz ochiq boladi. Agar oyning bo-shidan uch kun, ortasidan uch kun va oxiridan uch kun roza tutsa, bu uchdan bir boladi va fazilatli kunlarga muvofiq keladi. Agar dushanba, payshanba va juma kunlari roza tutsa, bunda ham uchdan birga yaqinlashadi. Agar fazilatli vaqtlar zohir bolsa, inson roza manosini fahmlashi kamollik belgisi-dandir. Albatta bunda uning maqsadi qalbni tozalash va himmatni Alloh azza va jalla uchun forig qilish boladi. Faqih botin tuygulari bilan holatlariga nazar soladi. Bazi payt holi rozaning davomiyligini xohlasa, boshqa payt rozasizlik davomiyligani taqozo qiladi. Yana ayrim paytda esa rozasizlik bilan rozadorlik aralash bolishini taqozo qiladi. Agar manoni fahmlab, qalbni muroqaba qilish bilan oxirat yoli sulukidagi chegarasini aniqlab olsa, unga qalbining salohiyat maxfiy qolmaydi. Bu esa muttasil tartibni lozim etmaydi. Shuning uchun ham Paygambar (s.a.v.)dan rivoyat qilinishicha, roza tutardilar, hatto ogizlari ochiq bolmasdi, deyilardi. Ogizlari ochiq bolardi, hatto roza tutmaydilar, deyilardi. Uxlardilar, hatto tunda qoim bolmaydilar, deyilardi. Ibodat bilan qoim bolardilar, hatto uxlamaydilar, deyilardi (Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari). Bu holat ul zotga nubuvvat nuri bilan inkishof bolgan vaqtlarning huquqini ado qilishga qarab bolardi.
Ilm o'rganish - Allohdan qo'rqish, uni talab qilish - ibodat, izlash - jihod, bilmaganga o'rgatish - sadaqa, uni o'z ahliga o'rgatish - Allohga qurbatdir. Ilm - tanholikda hamroh, hilvatda - do'st, to'g'ri yo'l ko'rsatuvchi - dalil, begonlar oldida - eng sodiq do'st, Jannat yo'lining minorasidir.
Hazrati Umar ibn Hattob r.a.
Ulamolar hayit va tashriq kunlarini hisobga olib, tort kundan ortiq ketma-ket ogiz ochiq bolishini karih korishgan. Bu qalbni qoraytiradi, yomon odatlarni paydo qiladi va shahvatlar eshiklarini ochadi, deb zikr qilishgan. Umrimga qasamki, aksar xalq haqida ish shundaydir, xususan, bir kecha-kunduzda ikki marta yeydiganlarda. Ixtiyoriy roza tartibi xususida zikr qilishni iroda etgan narsamiz shudir. Vallohu alam bissavob.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 21:02 | Message # 23 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | РЎЗА КИТОБИ
Рўза, араб тилида «сиём» деб аталиб, луғатда бир нар-садан ўзини тиймоқликни билдиради.
Шарият истилоҳида эса: «Рўза тонг отгандан то қуёш ботгунча ният билан рўзани очувчи нарсалардан ўзини тиймоқдир».
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 21:05 | Message # 24 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | Рўза, араб тилида «сиём» деб аталиб, луғатда бир нар-садан ўзини тиймоқликни билдиради.
Шарият истилоҳида эса: «Рўза тонг отгандан то қуёш ботгунча ният билан рўзани очувчи нарсалардан ўзини тиймоқдир».
Рўзани очувчи нарсалар, деганда емоқ, ичмоқ, жинсий яқинлик қилмоқ ва бошқа рўзани очувчи нарсалар кўзда тутилгандир.
Рамазон ойи рўзасини тутмоқ иккинчи ҳижрий санада фарз қилинган. Аниқроғи, иккинчи ҳижрий сананинг Шаъбон ойида, ҳижратдан ўн саккиз ой ўтгандан сўнг ва қибла Каъбаи муаззамага бурилгандан кейин фарз қилинган.
Унинг сабаби ойнинг келишидир. Чунки уни Рамазон ойига изофа қилинади ва ойнинг такрор бўлиши билан рўза ҳам такрор бўлади. Ҳар куннинг янги бўлиши унинг рўзасини тутишга сабабдир.
Рамазон ойи рўзасини тутиш Қуръон, суннат ва ижмоъ билан собит бўлгандир.
Алллоҳ таоло «Бақара» сурасида: «Эй иймон келтирганлар, сизларга ҳам, худди сиздан олдин ўтганларга фарз қилинганидек рўза фарз қилинди, шоядки тақво қилсангиз», деган (Бақара: 183).
. Ва яна: «Рамазон ойини, унда Қуръон одамлар учун ҳидоят билан, ҳидоятдан баёнотлар ва Фурқон бўлиб туширилгандир. Ким ўша ойда ҳозир бўлса, бас рўзасини тутсин», деган (Бақара: 185).
Шунингдек, Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг муборак ҳадисларида рўзанинг фарз эканини кўп такрорлаганлар.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Сизга муборак Рамазон ойи келди. Аллоҳ азза ва жалла сизга унинг рўзасини тутмоқни фарз қилди. Унда осмонларнинг эшиклари очилур. Унда Жаҳаннамнинг эшиклари ёпилур. Унда ўзбошимча Шайтонлар кишанланур. Унда Аллоҳнинг бир кечаси бўлиб, у минг кечадан яхшидир. Ким у кечанинг яхшилигидан маҳрум бўлса, батаҳқиқ, маҳрум бўлибди», дедилар». Насаий ва Байҳақий ривоят қилганлар.
Ислом умммати доимо Рамазон рўзаси фарз эканига иттифоқ қилиб келган.
Рўза, аввал ҳам айтилганидек, араб тилида «сиём» деб аталиб, луғатда бир нарсадан ўзини тиймоқликни билдиради.
Шарият истилоҳида рўза қандоқ таърифланишини «Мухтасари Виқоя»да қуйидагича баён қилинади:
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 21:06 | Message # 25 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | «Рўза тонг отгандан то қуёш ботгунча ният би-лан емоқ, ичмоқ ва жинсий алоқани тарк қилмоқдир» .
Бошқа уламоларимиз, бунга «унга аҳл бўлган киши тарафидан» деган қайдни ҳам кўрсатилса яхши бўлади, дейдилар. Ана шунда ҳайзли ва нифосли аёлларга рўза фарз бўлмаслиги аниқ бўлади.
Таърифдаги тонгдан мурод субҳи содиқдир.
Рўзанинг фарзлиги қуёш ботгунча экани Қуръоннинг «Сўнгра рўзани кечасигача батамом қилинг» деган оятидан олинган.
Рўзага ниятни шарт қилиш одатдан ибодатни фарқлаш учун бўлган. Бошқа нарсаларда ҳам шу бор. Ҳар бир нарса ният ила одатдан ибодатга айланиб қолади.
Юқорида таърифи келган рўзани Рамазон ойида тутмоқлик оқил, болиғ ва бошқа шартларни ўзида мужас-сам қилган ҳар бир мўмин – мусулмон учун фарздир. Рўза тутмоқнинг фарз қилиниши ҳикматлари эса жуда кўпдир. Улардан баъзиларини эслаб ўтишга ижозат бергайсиз.
1. Рўза Аллоҳ таолога қилинадиган тоат – ибодатдир. Рўза тутган банда ҳадсиз – ҳисобсиз ажру савобларга эга бўлади. Бу ибодатни адо этган банда жаннатга алоҳида, Раёён деб аталадиган эшикдан кириш ҳуқуқини қўлга кири-тади.
2. Рўза улкан ахлоқ мактабидир. Унда мўмин киши кўпгина хислатларга эга бўлади. Рўза нафс балосига қарши жиҳоддир. Рўза туфайли инсон ўзидан ман қилинган нар-саларга сабр қилишга ўрганади. У руза орқали ҳаётида дуч келадиган машаққатларга чидашга ҳам малака ҳосил қилади.
3. Рўза тутиш орқали мўмин киши омонатга хиёнат қилмаслик ва махфий ҳамда ошкора ҳолатларда Аллоҳ тао-ло уни кузатиб туриши ҳиссига эришади.
4. Рўза тутган кишининг тақводорлиги ошади.
Аллоҳ таоло Рўза ҳақидаги оятнинг охирида: «Шоядки, тақводор бўлсангиз», деди.
Аллоҳ таолонинг «Шоядки» дегани эса «албатта, албатта» деганидир.
Қадимдан барча уламолар ва ҳукамолар ҳам ушбу ҳақиқатни доимий равишда такрорлаб келганлар. Ўзини билган ҳар бир рўза тутувчи инсон ҳам бу ҳақиқатни жуда яхши билади.
Шу билан бирга, бу ҳикматни тарғиб қилувчилар орасига кейинги пайтларда кишиларни очлик йўли билан даволовчи табиблар ҳам қўшилдилар. Уларни таъкидлашларича, ихтиёрий оч қолиш–яъни, рўза тутиш ила инсонда Аллоҳдан қўрқиш, У зотни доимо ҳис этиб туриш, яъни, тақво ҳисси пайдо бўлади ва ортади. Ҳозирги оч қолдириш йўли билан даволовчи табибларнинг энг машҳурлари ичи-да мусулмон шахс йўқ. Лекин улар дунёдан ўтган машҳур кишилар, Мусо ва Ийсо алайҳиссаломлар, Будда ва Ганди кабилар ҳам ихтиёрий оч қолиш йўли билан олий руҳий мақомларга эришганларини, ҳозирда ҳам ким, тақводорликка эришиш ниятида бўлса, албатта, рўза тутиши зарурлигини таъкидлашмоқдалар.
Очлик ила кишиларни даволаш ила ном чиқараётган кишилардан бирига, сиз ўз тажрибангизда ушбу нарсадан топган энг улкан фойда нима? деб савол берилганда, Аллоҳни ҳис этиш, ибодат қилишга ҳирс, қисқаси тақводорлик, деб жавоб берди.
5. Рўзанинг энг машҳур ҳикматларидан бири у туфайли рўзадорга ато бўладиган соғликдир.
Ҳозирда илмий равишда Рўза тутиш айнан соғлик учун фойдали экани ҳақида ҳамма бир овоздан гапирмоқда. Му-тахассислар, ихтиёрий оч қолиш ҳақида кўп ва хўб гапирмоқдалар.
Рўза ўша ихтиёрий оч қолишнинг энг яхши ва энг самарали намунасидир.
Рўза нафақат соғликни сақлаш учун, балки беморликларни даволаш учун, ҳам ўта зарурлиги қаттиқ таъкидланмоқда. Ҳозирги кунда кенг тарқалган беморликларнинг кўпларини мусулмон бўлмаган юртлар табиблари очлик – Рўза тутдириш йўли билан даволамоқдалар.
Яқинда ўрис олимлари Рўза тутдириш йўли билан даволанган беморлар рўйхати жадвалини эълон қилдилар. Натижалар, кишини ҳайратта қолдирадиган даражада муваффақиятли. Ҳатто саратон касалига мубтало бўлганлар ҳам шифо топганлар.
Рўза турли касалликларни кетказиш билан бирга киши баданидаги тўпланиб қолган турли кераксиз моддалар, ёғлар, тузлар ва бошқа нарсаларни ҳам кетказади.
Натижада инсоннинг жисми ҳам, руҳи ҳам енгиллашади, Зеҳни ўткир бўлади. Хотираси кучли, иродаси мустаҳкам бўлади.
Яхшиси бу соҳада махсус адабиётларга мурожаат қилингани маъқул. Ана ўшанда тўлиқ маълумотлар олинади.
6. Рўзанинг фойдаларидан бири ҳавои нафсни синдиришдир.
Маълумки, ҳавойи нафсни айтганини қилавериш инсонни унга қул қилиб қўяди. Бора-бора инсон ҳавои нафси ни-ма деса шуни қиладиган бўлиб қолади. Ҳавои нафс эса инсонни ҳеч қачон яхши нарсага буюрмайди. Рўза тутган киши эса иштаҳаси келиб турган ҳолда турли таом, ичимликлар, шаҳвоний нарсалар ва бошқа ҳавои нафси тилаб турган нарсалардан ўзининг тийиш билан ҳавои нафсининг хоҳишини синдиради. Шу билан рўзадорнинг иродаси кучаяди. Ҳавои нафсини жиловлаб олади.
7. Рўзанинг фойдаларидан бири Шайтонга қаҳр кўрсатишидир.
Маълумки, лаънати Шайтон инсон боласини яхшиликдан қайтариб, ёмонликка бошлаб туради. Инсон боласи ёмонликка юрса, Шайтон алайҳи лаъна хурсанд бўлади. Инсон боласи яхшиликка юрса, Аллоҳнинг амрини бажо келтирса, у лаъин хафа бўлади, ўзини қаҳрга қолган ҳисоблайди. Рўза эса айнан ўшандоқ ибодатдир. Рўза ибодатини қилган инсон ёмонликлардан қайтиши ва Аллоҳга тақво қилиши билан Шайтонга қаҳр кўрсатган бўлади.
8. Рўзанинг фойдаларидан бири рўзадорнинг қалби мусаффо бўлиши.
Рўза тутган инсон доимо Аллоҳ таолонинг кузатиб турганини ҳис қилиб яшайди. Шунинг учун ҳам, ўзи ёлғиз қолганда ҳам рўзасини очишга журъат қилмайди. Доимий равишда Аллоҳни ҳис этиб туриш эса киши қалбини му-саффо қилади. Унинг қалбига Аллоҳ муҳаббатидан бошқа нарса сиғмай қолади. Рўзадор киши ўз-ўзидан ёмонлик қила олмай қолиши ҳам шундан.
Демак, ким қалби мусаффо бўлишини хоҳласа рўза тутсин.
9. Рўза тутган кишининг рўзаси сабабидан гуноҳлари мағфират қилинади.
Бу маълум ва машҳур ҳақиқатдир. Рўза ҳақидаги ҳадиси шарифларни ўрганиш давомида бу ҳақиқатни яна ҳам очиқ-ойдин кўрамиз иншааллоҳ.
10. Рўза тутган киши ўз рўзаси туфайли фаришталар сифати ила сифатланадилар.
Маълумки, емаслик, ичмаслик ва жинсий яқинлик қилмай, доимо тоатда бўлиш фаришталарга хос сифатдир. Рўза тутган инсон ўзининг рўзадорлиги ила айнан ўша сифатларга соҳиб бўлади.
Демак, ким фаришталар сифатига эга бўлишни истаса рўза тутсин.
11. Рўзанинг файдаларидан бири рўзадорнинг сабр-бардош сифатига эга бўлишидир.
Бу эса ҳар бир инсон учун жуда ҳам зарур сифатдир. Ўз ихтиёри ила ўттиз кун турли кўнгли хоҳлаган нарсалардан ўзини тийган киши эса керагича сабр-бардошга эга бўлади.
Демак, ким сабр бардошли бўлмоқчи бўлса, рўза тутсин.
12. Рўзанинг фойдаларидан бири рўзадорда раҳм шафқат сифатини шакллантириш ва мустаҳкамлашдир.
Рўза тутган киши, ўз ихтёри ила оч қолиб, чанқаб тур-ли кўнгил хоҳлайдиган нарсалардан вақтинча маҳрум бўлиш билан бирга, ўз ихтиёридан ташқари оч қолиб, чанқаб, дунё лаззатларидан бебаҳра бўлиб юрган, бева-бечора, камбағал фуқароларга нисбатан раҳим шафқат қиладиган бўлади. Доимо уларга яхшилик қилиб туриш ке-раклигини тушуниб етади.
Демак, ким ўзида раҳим шафқат сифатини шакиллантириш ва мустаҳкамлашни хоҳласа рўза тутсин.
13. Рўза рўзадорнинг иродасини мустаҳкамлаб аму қарорини пишиқ қилади. Рўза тутадиган кишининг зеҳни ўткирлашиб фикри ёрқинлашади ва аниқ ҳамда тўғри қарорлар қабул қиладиган бўлади.
14. Рўза ўзини тутадиган кишига тартиб интизом ва йиғинчоқликни ўргатади. Чунки рўа тутадиган киши вақтида саҳарлик қилиб, вақтида ифторлик қилишга ўрганган бўлади.
Ушбу зикр қилинган нарсалар Рўзанинг бу дунёдаги баъзи бир фойдалари, холос.
Рўзанинг бу дунёдаги бошқа фойдаларини санаб ўтирсак гап чўзилишини эътиборга олиб, буни хоҳлаган зотларни бошқа адабиётларга, жумладан, ушбу сатрлар соҳибининг бошқа китобларига мурожаат қилишга таклиф қиламиз.
Рўзанинг охиратдаги фойдалари эса жуда ҳам кўп.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 21:08 | Message # 26 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | РЎЗАНИНГ ТУРЛАРИ
Рўзанинг турлари тўрттадир;
1. Лозим рўза .
Лозим рўза иккига, фарз ва вожибга бўлинади.
Фарз рўза ҳам иккига, таъйинли ва таъйинли эмасга бўлинади.
Таъйинли фарз рўза – Рамазон рўзасини адо этишдир.
Таъйинли бўлмаган фарз рўза – Рамазоннинг қазоси ва каффорот рўзасидир.
Вожиб рўза ҳам иккига, таъйинли ва таъйинли эмасга бўлинади.
Таъйинли вожиб рўза – муайян назр рўзадир.
Таъйинли бўлмаган вожиб рўза – мутлақ назр рўза ва нафл рўзани бузган бўлса қазосини тутишдир.
2. Ҳаром рўза.
Бу турдаги рўзани ҳанафийлар, макруҳи таҳримий ҳам дейдилар. Бундоқ рўзалар бир неча хилдир;
1. Аёл кишининг эрининг изнисиз ёки розилигини билмай туриб нафл рўза тутиши.
2. Шак куни рўза тутиш.
3. Рўза ҳайити куни, Қурбон ҳайити куни ва ундан кейинги уч кунинг рўзасини тутиш.
4. Ҳайзли ва нифосли аёлнинг рўза тутиши.
5. Рўза тутса ҳалок бўлишини билиб туриб рўза тутган одамнинг рўзаси.
3. Ихтиёрий рўза.
Ҳанафий маҳабида ихтиёрий рўза учга; суннат, мандуб ва нафлга бўлинади.
Суннат рўза – Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам бардавом тутиб юрган ихтиёрий рўза.
Ошуро ойининг тўққизинчи ва ўнинчи кунининг рўзаси суннат ҳисобланади.
Мандуб ёки мустаҳаб – Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам бардавом тутмаган ихтиёрий рўза.
1. Бир кун тутиб, бир кун очиб юриш.
2. Ҳар ойдан уч кун тутиш.
3. Ҳафтанинг душанба ва пайшанба кунларини тутиш.
4. Шавволдан олти кун тутиш.
5. Арафа кунини тутиш.
6. Арафадан олдинги саккиз кунни тутиш.
7. Шаъбон ойида тутиш.
Нафл рўза мазкурлардан бошқа тутишга тарғиб қилинган рўзалар.
4. Макруҳ рўза.
Бу хилдаги рўзани ҳанафий мазҳабида макруҳи танзиҳий ҳам дейилади. Улар қуйидагилардир;
1. Ошуро кунининг ёлғиз ўзининг рўзасини тутиш.
2. Жума кунининг ёлғиз ўзининг рўзасини тутиш.
3. Шанба кунининг ёлғиз ўзининг рўзасини тутиш.
4. Наврўз куни рўза тутиш.
5. Меҳрижон куни рўза тутиш.
6. Ҳар куни рўза тутиш.
7. Гапирмасдан рўза тутиш.
8. Улаб рўза тутиш.
9. Мусофирнинг қийналиб рўза тутиши.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 21:09 | Message # 27 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | ҚАЧОН РЎЗА ТУТИШ ЛОЗИМ БЎЛАДИ
Рўза тутиш уч ҳолатда лозим бўлади;
1. Назр қилиш билан.
Бир киши бир кунми ёки бир ойми Аллоҳ таоло учун рўза тутишни назр қилса, унга ўша рўзани тутиб бериш вожиб бўлади.
2. Каффоротлар лозим бўлиши ила.
Мусулмон киши бировни хато ила ўлдириб қўйса, қасамига хилоф қилса, Рамазон рўзасини билиб туриб қасддан тутмаса ёки очиб юборса, зиҳор қилса, каффоро-тига рўза тутиши вожиб бўлади.
3. Рамазон ойига кириш билан унинг рўзасини тутиш фарз бўлади.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Yakshanba, 31-Iyul-2011, 05:38 | Message # 28 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | РЎЗАНИНГ ШАРТЛАРИ
Рўзанинг тўғри бўлиши учун уч хил шарт мавжуд билиши лозим.
Биринчи шарт – лозим бўлиш шартлари.
Бу шартлар тўртта;
1. Ислом.
Мусулмонмас одамга рўза фарз бўлмайди. Ундоқ одам рўза тутса ҳам ўрин ўтмайди. Кофир одам Рамазонда ис-ломга кирса, ўша кирган кунидан бошлаб рўза тутади.
2. Ақл.
Ақли йўқ одамга рўза фарз бўлмайди. чунки у мукаллаф эмас.
3. Балоғатга етганлик.
Балоғатга етмаган ёш болаларга рўза фарз бўлмайди. Рамазон ойида балоғатга етганлар ўша кундан бошлаб рўза тутишни бошлайдилар.
4. Рўзанинг фарзлиги билиш.
Иккинчи шарт – рўзани адо этиш учун лозим шартлар.
Бу шартлар иккита;
1. Ҳайз, нифос ва беморликдан холи бўлмоқ.
Ҳайз ёки нифос кўрган аёлга ҳамда бемор шахсга рўза тутиш вожиб эмас. Покланганда ва тузалганда қазосини тутиб берадилар.
2. Муқим бўлмоқ.
Мусофирга ҳам рўза тутиш фарз бўлмайди. сафардан қайтганда қазосини тутиб беради.
Учинчи шарт – рўзанинг тўғри бўлиши шартлари.
Бу шартлар учта;
1. Ният.
Ниятсиз рўза тўғри бўлмайди.
2. Нифос ва ҳайздан холи бўлмоқ.
Нифос ва ҳайзли бўла туриб тутилган рўза ҳам, рўза бўлмайди.
3. Рўзанинг бузадиган нарсалардан холи бўлмоқ.
Рўза тутиб турганда уни бузадиган нарса ориз бўлса, рўза қолмайди. Ўрнига қазосини тутиб бериш лозим бўлади.
Энди рўза ҳақида «Мухтасари Виқоя»да келган матнларни шарҳлашга ўтайлик.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Yakshanba, 31-Iyul-2011, 05:39 | Message # 29 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | Рамазон рўзасининг адоси ва қазоси шаръий наҳорнинг яримидан аввал ният қилиш ила тўғри бўлади.
Биз яхши биламизки, қилиниши лозим бўлган нарсани шариатда белгиланган вақтда қилишни адо дейилади. Қилиниши лозим нарсани белгиланган вақтидан кейин қилишни қазо дейилади.
Демак, Рамазон рўзасини вақтида тутиш фарз. Агар уни вақтида адо қилмаган бўлса, қазосини тутиши фарз.
Рамазон рўзасининг вақтида адо қилиш фарзлигига далил:
Аллоҳ таоло «Бақара» сурасида: «Рамазон ойини, унда Қуръон одамлар учун ҳидоят билан, ҳидоятдан баёнотлар ва Фурқон бўлиб туширилгандир. Ким ўша ойда ҳозир бўлса, бас рўзасини тутсин», деган (Бақара: 185).
Рамазон рўзасининг қазосини тутиш фарзлигига далил: Аллоҳ таоло «Бақара» сурасида: «Ким бемор бўлса ёки сафарда бўлса, бас ўша (тутилмаган кунлар) ададича бошқа кунлар (тутур)», деган (Бақара: 185).
Шунингдек, каффорот рўзалари ҳам фарздир.
Бировнинг ўлдирган ёки зиҳор қилган одам бошқа каффоротларни бажара олмаса кетма-кет икки ой рўза тутиши фарз бўлади.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда: «Ким топмаса, Аллоҳга тавба учун кетма-кет икки ой рўза тутиш вожиб бўлур», деган (Мужодала: 4).
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда қасамхўрликнинг каффороти ҳақида: «Ким топа олмаса, бас, уч кун рўза тутсин. Ана ўша, агар қасам ичган бўлсангиз, қасамингизнинг каффоратидир», деган (Моида: 89).
Шаръий кундуз деганимизддан шаръий бўлмаган кундуз ҳам борлиги келиб чиқади. Шаръий бўлмаган кундуз луғавий кундуз деб аталади ва у қуёш чиққандан бошлаб ботгунча давом этади. Шаръий кундуз эса тонг отгандан бошланиб қуёш ботгунча давом этади.
Демак, рўза тутмоқчи бўлган киши тонг отгандан бошлаб куннинг яримигача ният қилиб олса, рўзаси тўғри бўлади.
Бунга ҳанафий уламолар Абу Довуд, Термизий, Насаий ва Ибн Можа раҳматуллоҳи алайҳилар Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилган қуйидаги ҳадиси ша-рифни далил қилиб келтирадилар: «Бир аъробий Набий саллоллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб: «Мен ҳилолни кўрдим», деди.
«Сен, лаа илаҳа иллаллоҳу, деб шаҳодат келтирасанми!» дедилар у зот.
«Ҳа!» деди.
«Муҳаммад Аллоҳнинг расули, деб шаҳодат келтирасанми?» дедилар.
«Ҳа!» деди.
«Эй Билол! Одамларга эълон қил! Рўза тутсинлар!» дедилар».
Сунан эгалари ривоят қилган.
Мисол учун, биров ухлаб қолиб саҳарликка тура олма-ди. У уйғонгандан кейин ният қилиб олаверади. Аммо шаръий наҳорнинг ярмидан олдин ният қилиши шарт.
Ният луғатда қасд қилиш маъносини англатади. Шаръий истилоҳда эса ният – қалбнинг бир нарсани қилишга азм ила иккиланишсиз эътиқод қилишидир.
Бас, кимнинг қалбида эртага Рамазоннинг кунларидан бири экани ва ўи рўза тутиши ўтса ният қилган бўлади.
Ниятнинг жойи қалбдир. Қалбда ният йўқ бўлса, тил билан айтишлик кифоя қилмайди. Лекин ниятни тил билан талаффуз қилиш суннатдир.
Барча турдаги рўзалар учун тонг отиш пайтида ёки ке-часи ният қилиш афзалдир.
Ният масаласида рўзалар иккига бўлинади;
1. Кечаси ният қилиш ва таъйин қилиш шарт рўзалар. Бундоқ рўзаларга «зиммада собит бўлган рўзалар» ҳам дейилади. Улар; Рамазоннинг қазоси, бузиб юборилган нафл рўзаларнинг қазоси, каффорот учун тутиладиган рўзалар ва мутлақ назр қилинган рўзалардир.
2. Кечаси ният қилиш ва таъйин қилиш шарт бўлмаган рўзалар. Бундоқ рўзаларга «муайян замонга боғлиқ рўзалар» ҳам дейилади. Улар Рамазон рўзаси, барча нафл рўзалар бўлиб, шаръий кундузнинг яримидан олдин қилинган ният ила тўғри бўлаверади.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Yakshanba, 31-Iyul-2011, 05:39 | Message # 30 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7133
Status: | Рамазон рўзасини нафл нияти ила ёки мутлақ ният ила ёхуд бошқа вожиб рўза нияти ила адо қилса ҳам бўлади. Фақатгина сафарда ва беморликда бўлмайди.
Бу жумлани соддароқ қилсак, Рамазонда унинг рўзаси нияти ўрнига нафл ёки умумий равишда рўза тутишни ният қилдим деган ният қилса ёхуд қазо, каффорот, назр рўза нияти билан ҳам Рамазон рўзаси ўрнига ўтаверади деган маъно чиқади.
Бир киши Рамазон куни нафл рўза тутишни ният қилдим деса ҳам фарз рўзани тутган бўлади. Бошқа бири Рамазон рўзасини тутишни ният қилдим дейишнинг ўрнига, рўза ту-тишни ният қилдим деса ҳам фарз рўзани тутган бўлади. Яна бир киши Рамазон куни ўтган йилги қазони ёки каф-форот учун тутишим лозим бўлган рўзани ёхуд назр қилган рўзани ният қилдим деса ҳам Рамазоннинг фарз рўзаси ўрнига ўтаверади. Чунки Рамазон ойи ўша ойнинг фарз рўзасини тутишга таъйин қилинган ўша фарз рўзадан бошқа рўза бу ойнинг ичига сиғмайди.
Фақатгина сафарда ва беморликда бўлмайди деган ис-тисно қилувчи жумладан Рамазон ойида сафарга чиққани ёки бемор бўлгани учун рўза тутмаслиикка рухсати бўлган одам ўз ихтиёри билан бошқа вожиб рўзани тутишни ният қилса ўша ният қилган рўзаси ўтади, Рамазоннинг фарзига ўтмайди маъноси чиқади. Бу ижтиҳод Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳига оиддир. Абу Юсуф ва Муҳаммад раҳматуллоҳи алайҳимолар бунда ҳам фарзнинг ўрнига ўтади деганлар.
|
| |
| |
