|
RAMAZON SIRLARI
|
|
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:43 | Message # 1 |
 Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status:  |
Ro'za - sabrning yarmidir
Sabr - iymonning yarmi.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:44 | Message # 2 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | RAMAZON SIRLARI
:aku_salam:BISMILLAHIR ROHMANIR ROHIM...
Shaytonning hiylasi va makrini qaytarish, uning orzusini rad etish, gumonida noumid qilish bilan bandalariga nematini ulkan qilib bergan Alloh taologa hamd bolsin! Zero, Alloh taolo rozani dostlariga qorgon va tosiq qildi. Va ularga jannat eshiklarini ochdi. Va ularga shaytonning qalblarga vasilasi - ergashiluvchi shahvatlar ekanini, albatta uni sugurib tashlashgina nafsni xotirjam qilishini bildirdi.
Ummatning rahnamosi va sunnatning yoyuvchisi Muhammad alayhissalomga, nurli fikr va ustun aql egalari bolgan oilasiga hamda ashobiga kop salovot va salomlar bolsin!
Ilm o'rganish - Allohdan qo'rqish, uni talab qilish - ibodat, izlash - jihod, bilmaganga o'rgatish - sadaqa, uni o'z ahliga o'rgatish - Allohga qurbatdir. Ilm - tanholikda hamroh, hilvatda - do'st, to'g'ri yo'l ko'rsatuvchi - dalil, begonlar oldida - eng sodiq do'st, Jannat yo'lining minorasidir.
Hazrati Umar ibn Hattob r.a.
Ammo bad, albatta roza Rasulullohning (s.a.v.) «Roza - sabrning yarmi» (Termiziy rivoyati) va «Sabr - iymonning yarmi» (Abu Naiym va Bagdodiy rivoyati), degan sozlari taqozosi ila iymonning choragidir. Song u - boshqa arkonlar ichida Alloh taologa nisbat berilish xususiyati bilan farqlidir. Zero, Alloh taolo paygambari (s.a.v.) tili bilan aytgan hadisi qudsiyda shunday deydi: «Har bir yaxshilik ondan yetti yuzgacha barobar boladi. Illo, roza bundan istisno. Chunki u Men uchundir va mukofotini ham Uzim beraman» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyati). Darhaqiqat, Alloh taolo aytadi: «Hech shak-shubha yoqki, sabr-tokat kilguvchilarga ajr-mukofotlari hisob-kitobsiz tola-tokis qilib berilur» (Zumar surasi, 10-oyat). Roza sabrning yarmidir. Uning savobi chamalash va hisob qonuniyatlaridan otib ketgan. Uning fazilatini bilishga Rasulullohning (s.a.v.) ushbu sozlari yetarlidir: «Jonim qolida bolgan Zotga qasamki, rozador ogzining hidi Alloh nazdida mushk hididan xushboyroqdir. Alloh azza va jalla aytadi: «Shahvatingni, taomingni va sharobingni Mening uchun tark et. Roza Men uchun va uning mukofotini Ozim beraman» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari). Paygambar (s.a.v.) aytadilar: «Jannatning bir eshigi bor. U Rayyon, deyiladi. Undan faqat rozadorlar kiradilar. Rozasining mukofoti uchun ularga Alloh taolo bilan uchrashuv vada qilingan» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari). Paygambar (s.a.v.) aytadilar: «Rozadorga ikki xursandchilik bordir: ogizni ochish paytidagi xursandchilik; Rabbisiga yoliqqan vaqtdagi xursandchilik» (Imom Buxoriy, Muslim va Nasaiy rivoyatlari). Yana Paygambar (s.a.v.) aytadilar: «Har bir narsaning eshigi bordir. Ibodatning eshigi rozadir» (Ibn Muborak rivoyati). Yana Paygambar (s.a.v.) aytadilar: «Rozadorning uyqusi ham ibodatdir» (Bayhaqiy, Daylamiy va Ibn Najjor rivoyatlari, zaif). Abu Hurayraning (r.a.) rivoyat etishlaricha, Rasululloh (s.a.v.) shunday dedilar: «Agar ramazon oyi kirsa, jannat eshiklari ochiladi. Dozax eshiklari yopiladi. Shaytonlar kishanlanadi. Va munodiy nido qiladi: «Ey yaxshilik talabidagi, kelgin! Ey yomonlik istovchi, toxtagin!» (Termiziy, Hokim rivoyatlari, «...Va munodiy...»gacha «Sahihayn»da xam mavjud.) Alloh taoloning: «(Jannat ahliga) «Otgan kunlarda qilib otgan (ezgu) amallaringiz sababli (ushbu noznematlarni) pok bilib yeb-ichaveringlar (deyilur)» (Al-haqqa surasi, 24-oyat) sozi haqida gapira turib, «otgan kunlar» - yeyish-ichishni tark qilgan roza kunlaridir, dedilar. Darhaqiqat, Rasululloh (s.a.v.) dunyoda zohidlik qilish va roza ortasini faxrlanish darajasida barobar jamladilar. Aytdilar: «Alloh taolo farishtalariga yosh obid bilan faxrlanib deydi: «Ey shahvatini Mening sababimdan tark etuvchi, yoshligini Mening uchun sarf etuvchi yigit, sen Mening huzurimda bazi farishtalarimdeksan!» (IbnAdiy zaif sanad bilan rivoyat qilgan.) Rozador xususida ham dedilar: «Alloh azza va jalla aytada: «Ey farishtalarim, bandamga qaranglar! Shahvatini, lazzatini, taomini va sharobini Mening rizoim uchun tark etajak.» (Ibn Sunniy rivoyati). 
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:46 | Message # 3 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Ilm o'rganish - Allohdan qo'rqish, uni talab qilish - ibodat, izlash - jihod, bilmaganga o'rgatish - sadaqa, uni o'z ahliga o'rgatish - Allohga qurbatdir. Ilm - tanholikda hamroh, hilvatda - do'st, to'g'ri yo'l ko'rsatuvchi - dalil, begonlar oldida - eng sodiq do'st, Jannat yo'lining minorasidir.
Hazrati Umar ibn Hattob r.a.
Alloh taoloning:
«Bas, ularning qilib otgan amallariga mukofot qilib, ular uchun berkitib qoyilgan kozlar quvonchini (yani, oxirat nematlarini) biron jon bilmas» (Sajda surasi, 17-oyat) sozi togrisida bu insonlarning amallari roza edi, deyiladi. Chunki Alloh taolo:
«Hech shak-shubha yokki, sabr-toqat qilguvchilarga ajr-mukofotlari hisob-kitobsiz tola-tokis qilib berilur» (Zumar surasi, 10-oyat), deydi. Demak, rozadorga mukofoti keng va ulgurjisiga beriladiki, u xayol va chamalash qonuniyatlariga boysunmaydi. Aslida shunday bolishi ham kerak edi. Chunki roza Uning uchundir. Unga nisbat berish bilan sharaflangandir, garchi barcha ibodatlar Uning uchun bolsa ham. Bu - Baytning va hamma yerning sharafi Uziga nisbat berilishi bilan sharaflangani kabidir.
Bu darajadagi sharaf ikki mano sababidir.
Birinchisi - albatta roza tiyilish va tark qilishdir. U oziga xos sirdir, unda korinadigan amal yoqdir. Barcha toat-amallar xalqning guvohligi va koz ongida boladi. Rozani esa faqat Alloh azza va jallagina koradi. Chunki u faqat sabr bilan boladigan botindagi amaldir.
Ilm o'rganish - Allohdan qo'rqish, uni talab qilish - ibodat, izlash - jihod, bilmaganga o'rgatish - sadaqa, uni o'z ahliga o'rgatish - Allohga qurbatdir. Ilm - tanholikda hamroh, hilvatda - do'st, to'g'ri yo'l ko'rsatuvchi - dalil, begonlar oldida - eng sodiq do'st, Jannat yo'lining minorasidir.
Hazrati Umar ibn Hattob r.a.
Ikkiichisi - Alloh azza va jallaning dushmaniga qarshi kuch ishlatishdir. Chunki shayton laanahullohning vasila-vositasi shahvatlardir. Shahvatlar esa yeyish va ichish bilan quvvatlanadi. Shuning uchun ham Rasululloh (s.a.v.): «Albatta shayton odam bolasining qon yollarida yuradi. Uning yollarini ochlik bilan toraytiring», deganlar. («Uning yollarini ochlik bilan toraytiring»dan oldingi jumla Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari). Shuning uchun ham Rasululloh (s.a.v.) Oishaga (r.a.): «Jannat eshigini qoqishda davom et», deganlar. U zot: «Nima bilan?» deya soraganlarida: «Ochlik bilan», deya javob qilganlar» («Avoriful-Maorif» kitobida keltirilgan). Ochlikning fazilati esa «Taomga hirs va uning muolajasi» kitobida keladi. Demak, alal-xusus roza shaytonni kaltaklash, maslakini tosish va yolini toraytirish ekan, Alloh azza va jallaga nisbat berib xoslanishlikka haqlidir. Allohning dushmanini kaltaklash Alloh subhanahuga nusrat berishdir. Alloh taoloning bandaga beradigan nusrati bandaning Unga beradigan nusratiga bogliqdir. Alloh taolo aytadi:
«Ey mominlar, agar sizlar Allohga yordam bersangizlar, U Zot ham sizlarga yordam berur», (Muhammad surasi, 7-oyat). Bandadan jiddiyat bilan boshlash bolsa, Alloh azza va jalladan hidoyat bilan mukofotlashdir.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:47 | Message # 4 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Shuning uchun ham Alloh taolo aytadi:
«Bizning (yolimizda) jihod qilgan - kurashgan zotlarni albatta Oz yollarimizga hidoyat qilurmiz» (Ankabut surasi, 69-oyat). Yana Alloh taolo aytadi: ularning ahvolini ozgartirmas» (Rad surasi, 11-oyat). Ularning buzilishlari shahvatlarni kopaytirishdandir. Shahvatlar esa shaytonning yaylov va otloqzoridir. Modomiki, u serhosil bolar ekan, insonlarning ikkilanishlari toxtamaydi. Modomiki, ikkilanar ekan, bandaga Alloh subhanahuning jaloli kashf bolmaydi va Unga yoliqishdan bebahra qoladi. Paygambar (s.a.v.) aytadilar: «Agar shaytonlar bani bashar qalblarini aylanmaganida edi, ular koinot mamlakatini korgan bolardilar» (Axmad rivoyati). Mana shu sababdan roza ibodat eshigi va tosiq boladi. Uning fazilati shu darajada ulug ekan, demak, uning zohiriy va botiniy shartlarini arkon, sunnatlarini zikr qilish bilan bayon etishimiz lozim boladi. Buni esa uchta faslda bayon qilamiz.
Biriichi fasl-vojiblar, zohir sunnatlar va fasod etishni lozim qiladigan ishlar togrisidadir.
Ilm o'rganish - Allohdan qo'rqish, uni talab qilish - ibodat, izlash - jihod, bilmaganga o'rgatish - sadaqa, uni o'z ahliga o'rgatish - Allohga qurbatdir. Ilm - tanholikda hamroh, hilvatda - do'st, to'g'ri yo'l ko'rsatuvchi - dalil, begonlar oldida - eng sodiq do'st, Jannat yo'lining minorasidir.
Hazrati Umar ibn Hattob r.a.
Zohir vojiblar oltitadir:
birinchisi - ramazon oyining avvalini kuzatish. Bu hilolni korish bilan boladi. Agar kun bulutli bolsa, shabon oyi ottiz kun mukammal qilinadi. Korishdan ilm nazarda tutilyapti. Bu esa bitta odil kishining sozi bilan hosil boladi (mazhabimizga kora, agar kun bulutli bolmasa, hilolni kopchilik korgan bolishi shart qilinadi, bulutli bolganda bir odil kishiniki kifoya). Shavvol oyining hiloli esa ibodatda ehtiyotan olingani uchun faqat ikki odil kishining(hanafiy mazhabi boyicha, kopchilikning) sozi bilan isbot boladi. Kim bir odildan eshitsa, uning soziga ishonsa va uning rostligi fikrida golib kelsa, garchi qozi hukm qilmagan bolsa ham, roza tutishi lozim boladi. Har bir banda ibodatida fikriga qarab ish tutsin. Agar hilol bir shaharda korinib, boshqasida korinmasa, agar ortalaridagi masofa ikki marhaladan (ikki manzil ortasidagi masofa) kam bolsa, roza tutish hammalariga vojib boladi. Agar masofa bundan kop bolsa, har bir shahar oz hukmiga ega, vojib bolishi unga otmaydi (hanafiy mazhabimizga kora, hilol qaerda korinishining etibori yoqdir, agar hilol mashriqda korinsa, magribdagi musulmonlarga ham roza tutish lozim boladi)
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:48 | Message # 5 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Ilm o'rganish - Allohdan qo'rqish, uni talab qilish - ibodat, izlash - jihod, bilmaganga o'rgatish - sadaqa, uni o'z ahliga o'rgatish - Allohga qurbatdir. Ilm - tanholikda hamroh, hilvatda - do'st, to'g'ri yo'l ko'rsatuvchi - dalil, begonlar oldida - eng sodiq do'st, Jannat yo'lining minorasidir.
Hazrati Umar ibn Hattob r.a.
Ikkinchi - niyat, har bir kecha uchun tunda kilingan, muayyan va katiy niyat bolishi kerak. Agar ramazon oyi rozasini bir dafada niyat qilsa, kifoya etmaydi. Biz «har bir kecha uchun», degan sozimizda shuni nazarda tutganmiz. Agar kunduzi niyat qilsa, ramazon oyi rozasi ham, boshqa farz roza ham joiz bolmaydi. Faqat nafl roza mumkin. «Tunda qilingan», deyishimizdan murod shu. Agar mutlaq rozani yoki mutlaq farz rozani niyat qilsa, to Alloh azza va jallaning farzi - ramazon rozasini niyat qilmagunicha joiz bolmaydi (hanafiy mazhabimizda mutlaq niyat, nafl niyati va boshqa vojib niyati bilan ham ramazon oyi bolgani sababli ramazon oyi rozasi durust bolaveradi). Agar shak kechasi ertaga roza tutmoqlikni niyat qilsa, agar u ramazon (oyi)dan bolsa, joiz bolmaydi (mazhabimizda nafl rozaga niyat qilsa boladi, ammo ramazon oyi rozasiga yoki boshqa vojib rozaga niyat qilish makruh). Chunki u qatiy niyat emas, illo, niyati odil guvohning soziga tayangan bolsa, bu roza ramazon (oyi)dan hisoblanadi. Odil guvohning xato ehtimoli yoki yolgoni qatiyatni botil qilmaydi. Yoki ramazon oyi kechasida shak bolgani kabi bir holatni ehtimol qilishga tayansa, bu ham qatiy niyatni man etmaydi. Yoxud turmadagi mahbusga oxshash ijtihodga tayansa, gumoniga ijtihod bilan ramazon oyi kirgani golib kelsa, uning shak etishi ham niyatdan toxtatolmaydi. Shak kechasi qanday shak qilsa ham, til bilan niyatni qatiy etishi foyda bermaydi. Chunki niyatning orni qalbdir. Bunda shak bilan qasdni jazm etishi tasavvur qilinmaydi. Bu hol xuddi ramazon oyi ortasida: «Agar ramazon (oyi)dan bolsa, ertaga roza tutaman», deb aytganga oxshaydi. Kim kechasi niyat qilib, song (roza boshlanguncha) yesa, niyati buzilmaydi. Agar ayol hayzligida niyat qilib, bomdoddan oldin pok bolsa, niyati durustdir.
Ilm o'rganish - Allohdan qo'rqish, uni talab qilish - ibodat, izlash - jihod, bilmaganga o'rgatish - sadaqa, uni o'z ahliga o'rgatish - Allohga qurbatdir. Ilm - tanholikda hamroh, hilvatda - do'st, to'g'ri yo'l ko'rsatuvchi - dalil, begonlar oldida - eng sodiq do'st, Jannat yo'lining minorasidir.
Hazrati Umar ibn Hattob r.a.
Uchinchi - roza esida bolgani holda tomoqka biror narsa ataylab yetishidan ozni toxtatmoklik. Roza yeyish, ichish, burunga dori tomizish va huqna (teri ostiga dori yuborish) bilan buziladi. Shohtomirdan va umuman qon oldirish, surma qoiish va quloqqa hamda peshob yoliga mil nayza kirgizish bilan fosid bolmaydi. Magar qovuqqa yetadigan darajada tomchilasa, roza buziladi. Beixtiyor yetadigan chang-tozonlar yoki pashsha tomoqqa otsa yoki mazmaza (tomoq chayqagan)dagi suv tomoqqa otsa, roza ochilmaydi. Illo, mazmazada mubolaga etsa, ogiz ochiladi, chunki u beparvo boldi. Tarifdagi «ataylab», degan sozimizdan murod shudir. Ammo «roza esida bolgani holda», deyish bilan unutuvchi bunday emasligidan ogoh etishni iroda etdik. Chunki bu holda roza ochilmaydi. Ammo kunduzining ikki tomonida (yani, bomdoddan oldin va shomdan keyin) ataylab yesa, song chuqur organish bilan kunduzi yegani malum bolsa, unga qazo qilish lozim boladi. Agar gumoni hukmi va ijtihodi boyicha qolsa, unga qazo yoqdir. Kunduzning ikki tomonida faqatgina mulohaza va ijtihod bilan yesa boladi.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:49 | Message # 6 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Tortinchi - jimodan tiyilish. Uning chegarasi hashafaning (jinsiy olatning boshi) kirishidir. Agar esda yoq holda jimo qilsa, ogiz ochilmaydi. Agar tunda jimo qilsa yoki ehtilom (tushda bulganish) bolsa va junub holda tong ottirsa, roza ochilmaydi. Ahli bilan munosabatda ekan, tong otib qolsa va darhol jimodan toxtasa, rozasi sahihdir. Agar toxtamasa, u buziladi va kafforat lozim boladi.
Beshinchi - istimno (onanizm)dan ozini tiyish. U - jimoda yoki jimosiz qasddan maniyni chiqarishdir. Chunki bu rozani ochadi. Modomiki, maniy inzol bolmas ekan, zavjasini opishi yoki u bilan yotishi rozani buzmaydi. Lekin bu qari yoki oziga ishongan kishidan boshqalarga makruhdir. Opishning zarari yoq, tark qilish afzaldir. Agar opsa, inzol bolishidan xavotirlansa va opganda maniy kelsa, etiborsizligi uchun rozasi ochiladi.
Oltiichi-qusqi chiqarishdan saqlanish. Ataylab qusish rozani buzadi. Agar qusqi ozi golib kelsa, rozasi buzilmaydi. Agar balgamni tomogidan yoki kokragidan yutib yuborsa, baloi om bolgani uchun roza ochilmaydi. Ammo agar u ogizdan yutilsa, bu holda roza buziladi.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:49 | Message # 7 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Endi ogiz ochgandan keyin lozim boladigan ishlarga kelsak, ular torttadir: qazo, kafforat, fidya va rozadorlarga ozini oxshatib kunning qolgan qismida roza tutish.
Qazo - rozani uzrli yoki uzrsiz tark etgan har bir musulmonga vojibi omdir. Hayzli ayol rozani qazo qiladi. Shuningdek, murtad ham (yani, qayta musulmon bolsa, murtad holida otkazib yuborgan rozalarini tutib beradi). Ammo kofir, sabiy va jinniga qazo yoqdir. Ramazon rozasini qazo qilganda ketma-ketlik shart etilmaydi. Xohlaganicha bolib yoki qoshib tutaveradi.
Kafforat - bu faqat jimo bilan vojib boladi. Ammo istimno, yeyish, ichish va jimodan boshqa narsalarda kafforat vojib emas (mazhabimizda ataylab yegan va ichganga ham vojib). Kafforat - qul ozod qilishdir. Agar bu qiyin bolsa, ikki oy ketma-ket roza tutadi. Agar bunga ham ojiz bolsa, bir muddan (900 gramm (2 ratl)ga teng olchov birligi) oltmish miskinni ovqatlantiradi.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:50 | Message # 8 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Kunning qolgan qismida roza tutish - bu ogiz ochish bilan gunohkor bolgan yoki rozada kamchilikki yol qoygan kishiga vojib boladi. Hayzli ayol pok bolsa va yoki musofir ikki marhalalik safardan roza tutmagan holda kelsa, bu vojib bolmaydi. Shak kunida odil kishi hilolni korganiga shohidlik bersa, roza tutish vojibdir. Safarda roza tutish tutmaslikdan afzaldir. Magar toqat qilolmasa, bundan istisno. Safarga chiqadigan kunining boshida muqim bolsa va yana keladigan kuni rozador kelsa, ogzini ochmaydi.
Fidya - homilador va emizikli ayollar agar bolalariga xavotirlanib rozalarini ochishsa, vojib boladi. Fidya har bir kun uchun bir miskinga bir mud bugdoy berishdir. Yana qazo ham qilinadi. Keksaygan kishi roza tutmasa, har bir kun uchun bir muddan sadaqa qiladi, xolos, qazo tutmaydi.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:51 | Message # 9 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Ammo rozaning sunnatlari oltidir: saharlikni kechiktirish; ogiz ochishni namozdan oldin xurmo yoki suv bilan shoshilinch bajarish; zavoldan keyin misvok ishlatishni toxtatish; zakotda otgan fazilatlari sababli ramazon oyida saxovatli bolish; Quronni birgalikda organish; masjidda etikof otirish, xususan, oxirgi on kunlikda. Bu Rasululloh (s.a.v.)ning odatlaridir. «Oxirgi on kunlik kirganda toshakni yigardilar, belni mahkamlab, ozlari va ahllari birgalikda gayratga kirishardi» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyatla-ri). Yani, mashaqqatda sabot bilan davom etishardi. Chunki mana shu kunlarda laylatul-qadr mavjuddir. Golib fikrga kora, laylatul-qadr oxirgi on kunlikdadir. Bundan birinchi, uchinchi, beshinchi va oltinchisi ekanligi koproq aytilgan.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:54 | Message # 10 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Etikofda surunkalilik alodir. Surunkali, ketma-ket etikofni nazr qilsa yoki niyat etsa, agar masjiddan chiqishi zaruratsiz bolsa, ketma-ketlilik uziladi. Kasal korish yoki guvohlik berish, janoza oqish yoki tahorat yangilash uchun chiqishga oxshash. Agar oz ehtiyojlarini qondirish uchun chiqsa, uzilmaydi. Uyda tahorat qilishi mumkin, lekin boshqa ishga chalgimasligi lozim. «Paygambar s.a.v. faqatgina inson hojati uchun chiqardilar» (shu yergacha Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari). «Kasal holidan faqatgina otib borayotgan holda orardilar» (AbuDovud rivoyatlari). Ketma-ketlik jimo qilish bilan uziladi, opish bilan emas. Masjidda xushboy (narsa) surishi, nikoh kelishu-vini tuzishi, yeyish, uxlash va qolini idishga yuvishining zarari yoqdir. Bularning barchasiga ketma-ketlikda ehtiyoj bordir. Badanining ayrim qismi masjiddan chiqishi bilan ketma-ketlik buzilmaydi. «Paygambar (s.a.v.) boshlarini hujrada bolgan Oisha (r.a.)ga yaqinlashtirardilar, ular esa tarab qoyardilar» (Nasaiy, Buxoriy va Termiziy rivoyatlari). Etikofda otiruvchi qachon ehtiyojini qondirish uchun chiqsa, qaytganida niyatini qaytadan qilmogi lozim boladi. Bundan faqat on kunni niyat qilgan bolsa, istisnodir. Bu holda ham niyatni yangilash afzaldir.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:54 | Message # 11 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Ikkinchi fasl rozaning sirlari va botiniy shartlari haqidadir.
Bilgilki, roza uch darajadir: ommaning rozasi, xosning rozasi, xosning xosi rozasi.
Ommaning rozasi - oldin tafsiloti otganidek, qorin va farjning shahvatini qondirishdan tiyishdir.
Xosning rozasi esa - quloq, koz, til, qol, oyoq va boshqa azolarni gunohlardan tiyishdir.
Xosning xosi rozasi bolsa, ozni tuban tashvishlar va dunyoviy fikrlardan roza tuttirish, Alloh azza va jalladan boshqadan batamom tosishdir. Bu rozada ogiz ochilishi Alloh azza va jalla, oxirat kunidan boshqani fikr qilish va din iroda qilingan dunyodan boshqa dunyoni oylash bilan hosil boladi. Din oylangan dunyo ham oxirat ozigidir, dunyodan emas. Hatto qalb arboblaridan biri shunday degan: «Kimning kunduz tasarrufidagi himmati iftorini oylab harakatga kelsa, unga bir gunoh yoziladi». Chunki bu Alloh azza va jallaning fazliga ishonchi kamligidan, Uning vada qilgan rizqiga iymoni kamligidandir. Bu - paygambarlar, siddiqlar va muqarrab zotlar darajasidir. Uning tafsiliga nazar qilishda sozni uzaytirilmaydi. Lekin taqiqiga amal kopaytiriladi. Chunki bu Alloh azza va jallaga himmat haqiqati bilan yuz burish va Alloh subhanahudan boshqadan yuz ogirishdir. Yana Alloh azza va jallaning:
«Alloh, deb javob qiling. Songra ularni ozlari shongigan notogri yollarda adashgan xollarida tark eting» (Anom surasi, 91) oyati manosiga aralashishdir.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:55 | Message # 12 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Ammo xoslarning rozasiga kelsak, bu solihlarning rozasidir. Bu roza azolarni gunohlardan tiyish bilan boladi va mukammal olti ishdir.
Birinchi - kozni har bir mazammat qilingan va karih korilgan narsalarga qarashdagi bemalollikdan, yana Alloh azza va jalla zikridan chalgitadigan va qalbni mashgul etadigan har narsadan tiyishdir, yumishdir. Paygambar (s.a.v.) aytganlar: «(Begona ayollarga) qarash Iblis laanahullohning nayzalaridan zaharli bir nayzadir. Kim buni Alloh azza va jalladan qorqib tark etsa, Alloh unga iymon berib qoyadiki, uning halovatini qalbida topadi» (Hokim rivoyat qilib, isnodini saxix, degan).
Jobir Anasdan, u kishi esa Rasulullohning (s.a.v.) shunday deganlarini rivoyat qilganlar: «Besh narsa rozadorning rozasini ochib yuboradi: yolgon, giybat, chaqimchilik, yolgon qasam va shahvat bilan qarash» (Al-Azdiy «Az-Zuafo»da rivoyat qilgan).
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:56 | Message # 13 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Ikkinchi - tilni nomaqul sozlardan, yolgon, giybat, chaqimchilik, fahsh, jafo, xusumat va tortishuvdan saqlamoq, sukutni lozim tutmoq. Uni Alloh subhanahuning zikri bilan, Quron tilovati bilan mashgul qilmoq. Bu - til rozasidir. Sufyon aytadilar: «Giybat rozani buzadi». Buni Bishr ibn Horis rivoyat qilganlar. Lays esa Mujohiddan shunday rivoyat etadilar: «Ikki xislat rozani buzadi: giybat va yolgon». Paygambar (s.a.v.) aytganlar: «Albatta roza tosiqdir. Agar biringiz roza bolsa, yolgon soz gapirmasin, johillik qilmasin. Agar biror kishi u bilan urishsa yoki sokishsa, men rozadorman, men rozadorman, desin» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari). Xabarda shunday kelgan: «Rasululloh (s.a.v.) zamonlarida ikki ayol roza tutdilar. Kun oxirida ularni ochlik va chanqoqlik holdan toydirdi, hatto halok bolayozishdi. Shunda Rasulullohga (s.a.v.) rozalarini ochishga izn sorab odam yuborishdi. Paygambar (s.a.v.) ularga bir idish yubordilar va: «Ularga aytgin, yegan narsalarini bunga qussinlar», dedilar. Idishning yarmiga ularning biri tiniq qon va yangi gosht qusdi. Boshqasi ham shunday qusib, idish toldi. Odamlar bundan taajjubga tushishdi. Shunda Paygambar (s.a.v.): «Bu ikkovisi Alloh halol qilgan narsadan roza tutishdi va Alloh ularga xarom qilgan narsadan roza ochishdi, odamlarni giybat qila boshlashdi. Bu - goshtlaridan yeganlaridir» (sanadda majhullik bilan Axmad rivoyat qilgan)
Uchinchi - quloqni har bir yolgon narsani eshitishdan tiyishdir. Chunki sozlash xarom bolgan har narsani eshitish ham xaromdir. Shuning uchun ham Alloh azza va jalla eshituvchi bilan xaromxorlarni barobar qilib shunday dedi:
«Ular yolgonga qulok, beruvchi xaromxor kimsalardir» (Moida surasi, 42-oyat). Yana Alloh taolo aytadi:
«Olim va donishmandlari ularni gunoh sozlardan, xaromxorlikdan qaytarmaydilarmi?!» (Moida surasi, 63-oyat). Demak, giybatga sukut qilish ham xarom. Alloh taolo aytadi:
«(Modomiki, ular bilan otirgan ekansizlar), demak, sizlar ham shak-shubhasiz ularning ozisiz» (Niso surasi, 140-oyat). Shuning uchun ham Ra-sululloh (s.a.v.): «Giybatchi va unga quloq tutuvchi gunohda sherikdirlar», deganlar (Tabaroniy zaif sanad bilan rivoyat qilgan).
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:57 | Message # 14 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Tortinchi - qol va oyoq kabi qolgan azolarni gunoh-makruh ishlardan tiyish, qorinni esa iftor paytida shubhali narsalardan saqlash. Halol ta-omdan ozni tiyish kerak bolgan rozada xaromga iftor qilishda mano yoqdir. Bunday rozadorning misoli qasr quraman, deb shaharni buzgan kishiga oxshaydi. Chunki halol taomning navi emas, kopligi zarar beradi. Roza esa uni kamaytiradi. Zararidan qorqib, dorini kopaytirishni xohlamagan kishi agar zahar tanovul qilishga otsa, bu - tentaklikdir. Xarom - dinni halok qiluvchi zahardir. Halol esa ozi foyda berib, kopi zarar qiladigan davo bolib, rozaning maqsadi uni kamaytirishdir. Paygambar (s.a.v.): «Qancha rozador borki, rozasidan unga faqatgina ochlik va chanqoqlik qoladi», dedilar (Nasaiy va Ibn Moja rivoyatpari). Aytishlaricha, u - xaromga iftor qiladigan kishidir. Boshqa bir fikrga kora, u - halol taomdan tiyilib, giybat tufayli odamlarning goshtiga iftor qiladigan kishidir. Yana boshqa fikrga kora, u - azolarini gunohlardan muhofaza qilmaydigan kishidir.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:57 | Message # 15 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Beshinchi - iftor vaqtida qorni toladigan darajada halol taomga toymaslik. Alloh azza va jallaga halol taomga tolgan qorindan kora yomon idish yoqdir. Rozador kunduz kuni kechgan narsasini iftor paytida topadigan bolsa, rozadan qanday qilib Ushohning dushmaniga kuch ishlatish va shahvatni sindirishda istifoda etadi? Kopincha bu oyda turli-tuman taom ziyoda qilinadi, hatto ramazon oyi chun hamma taomlardan gamlanish odat bolib qolgan. Unda bir necha oyda yeyilmaydigan ovqatlar yeyilyapti. Malumki, rozaning maqsadi taqvoga nafsni quvvatlantirish uchun ochlik va kibr-havoni sindirishdir. Kun avvalidan xuftongacha bolgan vaqt uchun medaga (taom) tiqilsa, hatto shahvati qozgab, ragbati kuchaysa, song lazzatli taomlardan yeb rosa toysa, lazzati ziyoda boladi, quvvati kopayadi va odatdagidek qoldirilganda tinch yotadigan shahvatlari kozgaladi. Rozaning ruhi va siri yomonlikka qaytarishdagi shaytonning vositalari bolgan quvvatni zaiflashtirishdir. Bu esa faqatgina ozuqani samaytirish bilan hosil boladi. Bu kamayish roza tutmagan har kechadagi yegan ozuqasini tanovul etloq miqdoridadir. Ammo tongda yeganini kechasi yeganiga qoshsa, rozasidan naf olmaydi.
Kunduzi uyquni kopaytirmasligi odobdandirki, to ochlik va chanqoqlikni sezsin, quvvati zaifligini his qilsin. Mana shunda qalbi musaffo boladi, har kechada zaiflikdan bir miqdor qoshilib, hatto unga tahajjud namozi va kundalik virdlari osonlashadi. Shoyad, shunda shayton qalbini egallamay, koinot mamlakatiga boqa olar! Laylatul-qadr esa ana shu mamlakatdan bir narsa inki-shof etadigan kechadan iboratdir.
«Albatta Biz uni kadr kechasida nozil kildik» (Qadr surasi, 1) oyatidagi Alloh taoloning sozidan murod shudir. Kim qalbi va kokragi orta-sida taomdan iborat boshliq qoldirsa, bu odam ushbu inkishoflardan tosilgandir. Va kim medasini boshatsa, modomiki himmatini Alloh azza va jalladan ozgasidan xoli qilmas ekan, bu hol hijobni kotarishga kifoya qilmaydi. Bu esa ishning xotimasidir, bular barchasining boshlanishi esa taomni kamaytirishdir. Bundan ziyoda bayon «Taomlar kitobi»da keladi, inshaalloh.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 19:58 | Message # 16 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Oltinchi - iftordan keyin qalbi xavf va rajo ortasida muallaq va iztirobli bolmogi. Zero, u rozasi qabul bolgan muqarrablardanmi yoki rad etilgan manfurlardanmi, bilmaydi. Uzi tamomlagan har qanday ibodatning oxirida ham xuddi shunday bolishi kerak. Hasan ibn Abu Hasan al-Basriydan rivoyat etilishicha, u kishi hayit kuni kulishib otirgan bir qavmning oldidan ota turib dedilar: «Albatta Alloh azza va jalla ramazon oyini xalqi uchun musobaqa maydoni qilib qoydi. Ular bunda Alloh toati uchun musobaqalashishadi. Bir qavm ozib, galaba qozondi, boshqasi ortda qolib umid-siz boldi. Uzganlar golib, qolganlar noumid bolgan kunda kulib oynashayotganlarga ajab ustiga ajab! Ammo Allohga qasamki, agar parda ochilganida muhsin ehsoni bilan, gunohkor gunohlari bilan mashgul bolib qolardi! Yani, amali maqbul kishining sevinchi oyindan, mardud kishining hasrati esa kulgudan tosib qoyardi. Ahnaf ibn Qaysdan rivoyat etilishicha, unga «Siz yoshi otib qolgan bir kishisiz, roza sizni yanada holsizlantiradi», deyishdi. U zot: «Men uzoq safarga hozirlik koryapman, Alloh subhanahuning toatiga sabr qilish Uning azobiga sabr qilishdan yengilroqdir», deya javob qildi. Bular rozadagi botiniy manolardir.
Agar aytsang: «Qorin va farj shahvatini tiyishda qosirlik qilib, ushbu manolarni tark qilgan kishiga fuqaholar rozasi durust, deyishadi. Buning manosi nima?»
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 20:00 | Message # 17 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Bilgilki, zohir fuqaholari zohir shartlarni biz botiniy shartlar xususida keltirgan dalillarga qaraganda zaif dalillar bilan isbotlashadi. Ayniqsa, bu giybat va shunga oxshash narsalarga tegishli. Lekin zohir fuqaholari faqatgina dunyoga yuz burib, tagida qolib ketgan omi gofillarga muyassar bolgan taklifotlarnigina hal qilishadi. Oxirat ulamolari esa qabulning sahih bolishini, qabul bilan bolsa, maqsadga yetilishini etiborga olishadi. Va rozadan maqsad Alloh azza va jallaning axloqidan bir xulq bilan ziynatlanish ekanini fahmlashadi. U xulq somadiyyalikdir.
Shahvatlardan tiyilishda imkon boricha farishtalarga ergashish kerakdir. Chunki ular shahvatlardan munazzahdirlar. Insonda shahvatni sindirishga aql nuri borligi uchun qudrat hosil bolganidan hayvon darajasidan yuqori daraja bordir. Yana shahvatlar egallab olganligi va ularga qarshi kurashishga mubtalo bolgani uchun farishtalardan quyi martabada hamdir. Shahvatlarga qanchalik botsa, asfalasofilinga qulaydi, hayvonlar todasiga borib qoshiladi. Qachon shahvatlarini bostirsa, aloiliyyinga kotariladi va farishtalar ufqiga qoshiladi. Farishtalar esa Alloh azza va jallaga muqarrab yaqindirlar. Ularga ergashib axloqlaridan ornak olgan kishi xuddi ular yaqin bolganlaridek Alloh azza va jallaga qurbat hosil qiladi. Yaqinga ham oxshash ayni yaqinlikdir. Song oxshashlik makonda emas, balki sifatdadir. Demakki, aql egalari va qalb sohiblari nazdida rozaning siri shu ekan, kun boyi boshqa shahvatlarga berilib ketish bilan birga kunduzi bir yeyishni kechiktirib, kechqurun ikki yeyishni jamlashda nima foyda bor? Agar bunda foyda bolsa, Paygambarning (s.a.v.): «Qancha rozador borki, uning rozasidan faqatgina ochlik va chanqoqlik qoladi», degan sozlarida ne mano bor? Shuning uchun ham Abu Dardo (r.a.) aytadilar: «Oqillarning uyqusi va ogzi ochiqligi qanday yaxshi! Qachonki, ahmoqlarning roza va bedorligi ayblanmasa!» Iymon va taqvo egasidan bolgan bir zarra ibodat amaliga aldanganlarning togdek ibodatidan ogirroqdir. Shundan olimlardan birlari aytganlar: «Qancha rozador bor, ogzi ochiq, ancha rozasiz bor, rozador. Rozasiz rozador azolarini gunohlardan asraydi va yeydi, ichadi. Rozador rozasiz esa azolariga erk berib, och va chanqoq bolgan kishidir. Kim rozaning mano va sirrini tushunsa, biladiki, kim yeyish, ichishdan tiyilib, gunohlarga aralashishdan ogzi ochiq bolsa, tahorat qilishda azolaridan birini uch marta mash qilganga oxshaydi. Bu zohirda sanoqqa muvofiq keldi, ammo muhim narsani yuvishni tark qildi. Demak, buning namozi sohilligi sababli marduddir. Yana yeyish bilan ogzi ochiq bolgan, azolari bilan yomon ishlarda rozador bolgan kishi esa azolarini bir martadan yuvgan kishiga oxshaydi. Uning namozi garchi fazilatni tark etgan bolsada, aslni mukammal qilgani uchun, inshalloh, maqbuldir. Bularning ortasini jamlagan kishining misoli esa hamma azosini uch martadan yuvgan kishiga oxshaydi. Bas, u asl bilan fazlni jamlab kamolga yetishibdi. Dar-haqiqat, Paygambar s.a.v.) aytganlarki: «Albatta roza omonatdir. Sizlardan biringiz oz omonatini saqlasin! (Xaroipiy «Makorimul axlok»da rivoyat qilgan
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 20:00 | Message # 18 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Albatta, Alloh sizlarni omonatlarni oz egalariga topshirishga buyuradi» (Niso surasi, »8) oyatini tilovat qilganlarida qollarini quloqlari va kozlariga qoyib: «Quloq omonatdir, koz omonatdir», dedilar (Abu Dovud rivoyati). Agar roza omonatlardan bolmaganida, Rasululloh (s.a.v.): «Men rozadorman, degin», demagan bolardilar. Yani, bu bilan inson «Men tilimni saqlashga vada berganman, senga javob uchun qanday qilib uni qoyvoraman?!» demoqchi boladi.
Demak, har bir ibodatning zohiri va botini, posti va magizi borligi senga malum bolibdi, uning postlogi, ust qismining darajalari bordir. Har bir darajaning esa tabaqalari mavjuddir. Endi ixtiyor senda, xohlasang, magiz qolib postloq bilan qanoatlan, xohlasang, aql egalari jamoasiga borib qoshil!
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 20:01 | Message # 19 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Uchinchi fasl - ixtiyoriy rozalar va ulardagi virdlar tartibi togrisidadir.
Bilgilki, rozaning mustahabi fazilatli kunlarda yanada takidlanadi. Fazilatli kunlarning bazisi butun yil ichida topilsa, bazilari butun oy mobaynida, yana ayrimlari esa hafta ichida topiladi.
Ramazon kunlaridan keyin yil davomida topiladigani quyidagi fazilatli ayyomlardir: arafa kuni, ashuro kuni, zul-hijjaning avvalgi onligi, muharramdan dastlabki on kunlik. Xarom oylarining barchasi fazilatli kunlar bolgani uchun roza manbaidir. «Paygambar (s.a.v.) shabon oyida roza tutishni kopaytirardilarki, hatto u kishini ramazon oyida deb gumon qilinardi» (Imom Buxoriy vi Muslim rivoyatlari). Xabarda keladi: «Ramazon oyidan keyingi eng afzal roza Allohning oyi - muharramdadir» (Imom Muslim rivoyati). Chunki bu oy yilning ibtidosidir. Buni yaxshilik bilan boshlash esa barakasi davomli bolishi uchun yaxshi korilgan va umid qilingandir. Paygambar (s.a.v.) aytadilar: «Xarom oyidan bir kun roza tutish boshqasining ottiz kunidan yaxshidir. Ramazondan bir kun roza tutish esa xarom oyida ottiz kun roza tutishdan afzaldir» (bunday lafz bilan uchramaydi). Hadisda keladi: «Kim xarom oyidan uch kun: payshanba, juma va shanba kunlari roza tutsa, Alloh uning har bir kuni uchun toqqiz yuz yillik ibodatning savobini yozadi» (Azdiy «Az-zuafo»da rivoyat qilgan). Xabarda keladi: «Shabonning yarmi tolganda ramazon (oyi) bolguncha roza yoqdir» (tort imom rivoyat etib, Termiziy saxix, degan).Buning uchun ramazon (oyi)dan bir necha kun oldin roza tutmaslik mustahab qilindi. Agar shabonni roza bilan ramazon (oyi)ga ulasa, joizdir. Buni Rasululloh (s.a.v.) bir marta ulab, kop marta ajratganlar. Ramazonni ikki yoki uch kun roza tutib qarshilash joiz bolmaydi. Illo, oziga lozim qilib qoigan kunlarga muvofiq kelib qolsa, mumkindir. Bazi sahobalar rajabning hammasida roza tutmoqlikni to ramazon oyiga oxshab qolmasligi uchun karih korishdi. Fazilatli oylar zul-hijja, muharram, rajab va shabondir. Xarom oylar esa: zul-qada, zul-hijja, muharram va rajabdir. Bu oylarning bittasi alohida, qolgani ketma-ketdir.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 20:02 | Message # 20 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Ularning afzali zul-hijjadir. Chunki unda haj, malum va sanoqli kunlar bordir. Zul-qada esa xarom oylaridan hamda haj oylaridandir. Shavvol bolsa, haj oylaridan, xarom oylaridan emasdir. Muharram va rajab haj oylaridan emasdir. Xabarda kelgandir: «Hech bir kunning amali Alloh taologa zul-hijjaning on kunligidan afzal va mahbub emasdir. Undan bir kungi roza bir yilning rozasiga togri keladi. Uning tunida bir kecha qoyim bolish laylatul-qadrda qoyim bolish bilan barobardir. Shunda: «Alloh taoloning yolidagi jihod ham bunga teng kelolmaydimi?» deb soralganda: «Alloh azza va jalla yolidagi jihod ham togri kelmaydi. Illo, kim oti yaralanib, qoni tokilsa, bundan mustasno», deb javob berdilar (Termiziy va Ibn Moja rivoyatlari, Buxoriyda boshka lafz bilan kelgan).
Oyda takrorlanadigan rozaga kelsak, u ushbulardir: oyning boshi, ortasi va oxiri. Urtasi oq tunlar, yani qamariy on uch, on tort va on beshinchi kunlardir.
Haftada takrorlanadigan rozalar esa quyidagilardir: dushanba, payshanba va juma kunlari. Bu kunlar fazilatli bolib, roza tutish va bu vaqtlar barakasidan ajrlar bir necha barobar qilib berilgani uchun yaxshiliklarni kopaytirish mustahabdir.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 20:02 | Message # 21 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Umr rozasi esa yuqorida rozalarning hammasini oz ichiga olib, yana qoshimchasi ham bordir. Bu togrida solihlar bir necha yoldadir. Ulardan ayrimlari buni karih korishgan. Zero, uning makruhligiga dalolat qiladigan xabarlar vorid bolgan. Sahih soz shulki, bunday roza ikki sabab tufayli makruh bolgan.
Birinchisi - ikki hayit va tashriq kunlari ham roza bolishligi.
Ikkinchisi - ogiz ochiqlikdagi sunnatdan bosh tortishi va rozani nafsiga tosiq qilishi. Vaholanki, Alloh subhanahu azima (buyruq)larini bajo keltirishini yaxshi korganidek, ruxsatlarini ham bajo keltirilishini sevadi. Agar bu ikki sababdan birortasi ham bolmasa va nafsining salohini umr rozasida korsa, shunday qilsin. Sahoba va tobeinlardan bir jamoa shun-day qilishgan. Abu Muso al-Ashariy rivoyat qilgan hadisda Rasululloh (s.a.v) shunday dedilar: «Kim umr boyi roza tutsa, unga jahannam torayib, goqson tugun boglanadi». Buning manosi unda bu bandaga joy qolmaydi, deganidir.Undan quyiroqda yana boshqa daraja, umrning yarim rozasi bor. Bunda bir kun roza tutilib, bir kun ogiz ochiq boladi. Bu nafsga juda shiddatli va uni tizginlashda quvvatlidir. Bunday rozaning fazilati haqida kopgina xabarlar vorid bolgan. Chunki bunda banda bir kun roza va bir kun shukr ortasida boladi. Paygambar (s.a.v.) aytganlar: «Menga dunyo xazinalari va yer boyliklari arz etildi. Va men rad etdim va dedim: «Bir kun och bolaman va bir kun toq bolaman. Qornim toysa, Senga hamd aytaman, och bolsam, tazarru qilaman» (Termiziy rivoyat qilib, xasan, degan). Paygambar (s.a.v.) aytadilar: «Rozalarning afzali birodarim Dovudning rozasidir. U bir kun roza tutar, bir kun ogiz ochardi» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari). Bunga yana Abdulloh ibn Amr (r.a.) men bundan kopiga toqat qilaman, deganlarida Rasululloh (s.a.v.)ning u kishini pasaytirib qoygani ham misol boladi. Shunda yana Paygambar (s.a.v.): «Bir kun roza tut, bir kun ogizni och», dedilar. U kishi: «Men bundan afzalini xohlayman», deya javob qildilar. Paygambar (s.a.v.) aytdilar: «Bundan afzali yoqdir!» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari). Rivoyat etilishicha, «Paygambar (s.a.v) ramazon (oyi)dan boshqa biror oyning rozasini toliq tutmaganlar» (Imom Buxoriy va Muslim Oisha (r.a)dan rivoyat qilishgan)
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 20:03 | Message # 22 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Kim yarim umr rozasiga kuchi yetmasa, uchdan birini tutganning ham zarari yoqdir. Bunda bir kun roza tutib, ikki kun ogiz ochiq boladi. Agar oyning bo-shidan uch kun, ortasidan uch kun va oxiridan uch kun roza tutsa, bu uchdan bir boladi va fazilatli kunlarga muvofiq keladi. Agar dushanba, payshanba va juma kunlari roza tutsa, bunda ham uchdan birga yaqinlashadi. Agar fazilatli vaqtlar zohir bolsa, inson roza manosini fahmlashi kamollik belgisi-dandir. Albatta bunda uning maqsadi qalbni tozalash va himmatni Alloh azza va jalla uchun forig qilish boladi. Faqih botin tuygulari bilan holatlariga nazar soladi. Bazi payt holi rozaning davomiyligini xohlasa, boshqa payt rozasizlik davomiyligani taqozo qiladi. Yana ayrim paytda esa rozasizlik bilan rozadorlik aralash bolishini taqozo qiladi. Agar manoni fahmlab, qalbni muroqaba qilish bilan oxirat yoli sulukidagi chegarasini aniqlab olsa, unga qalbining salohiyat maxfiy qolmaydi. Bu esa muttasil tartibni lozim etmaydi. Shuning uchun ham Paygambar (s.a.v.)dan rivoyat qilinishicha, roza tutardilar, hatto ogizlari ochiq bolmasdi, deyilardi. Ogizlari ochiq bolardi, hatto roza tutmaydilar, deyilardi. Uxlardilar, hatto tunda qoim bolmaydilar, deyilardi. Ibodat bilan qoim bolardilar, hatto uxlamaydilar, deyilardi (Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari). Bu holat ul zotga nubuvvat nuri bilan inkishof bolgan vaqtlarning huquqini ado qilishga qarab bolardi.
Ilm o'rganish - Allohdan qo'rqish, uni talab qilish - ibodat, izlash - jihod, bilmaganga o'rgatish - sadaqa, uni o'z ahliga o'rgatish - Allohga qurbatdir. Ilm - tanholikda hamroh, hilvatda - do'st, to'g'ri yo'l ko'rsatuvchi - dalil, begonlar oldida - eng sodiq do'st, Jannat yo'lining minorasidir.
Hazrati Umar ibn Hattob r.a.
Ulamolar hayit va tashriq kunlarini hisobga olib, tort kundan ortiq ketma-ket ogiz ochiq bolishini karih korishgan. Bu qalbni qoraytiradi, yomon odatlarni paydo qiladi va shahvatlar eshiklarini ochadi, deb zikr qilishgan. Umrimga qasamki, aksar xalq haqida ish shundaydir, xususan, bir kecha-kunduzda ikki marta yeydiganlarda. Ixtiyoriy roza tartibi xususida zikr qilishni iroda etgan narsamiz shudir. Vallohu alam bissavob.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 21:02 | Message # 23 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | РЎЗА КИТОБИ
Рўза, араб тилида «сиём» деб аталиб, луғатда бир нар-садан ўзини тиймоқликни билдиради.
Шарият истилоҳида эса: «Рўза тонг отгандан то қуёш ботгунча ният билан рўзани очувчи нарсалардан ўзини тиймоқдир».
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 21:05 | Message # 24 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Рўза, араб тилида «сиём» деб аталиб, луғатда бир нар-садан ўзини тиймоқликни билдиради.
Шарият истилоҳида эса: «Рўза тонг отгандан то қуёш ботгунча ният билан рўзани очувчи нарсалардан ўзини тиймоқдир».
Рўзани очувчи нарсалар, деганда емоқ, ичмоқ, жинсий яқинлик қилмоқ ва бошқа рўзани очувчи нарсалар кўзда тутилгандир.
Рамазон ойи рўзасини тутмоқ иккинчи ҳижрий санада фарз қилинган. Аниқроғи, иккинчи ҳижрий сананинг Шаъбон ойида, ҳижратдан ўн саккиз ой ўтгандан сўнг ва қибла Каъбаи муаззамага бурилгандан кейин фарз қилинган.
Унинг сабаби ойнинг келишидир. Чунки уни Рамазон ойига изофа қилинади ва ойнинг такрор бўлиши билан рўза ҳам такрор бўлади. Ҳар куннинг янги бўлиши унинг рўзасини тутишга сабабдир.
Рамазон ойи рўзасини тутиш Қуръон, суннат ва ижмоъ билан собит бўлгандир.
Алллоҳ таоло «Бақара» сурасида: «Эй иймон келтирганлар, сизларга ҳам, худди сиздан олдин ўтганларга фарз қилинганидек рўза фарз қилинди, шоядки тақво қилсангиз», деган (Бақара: 183).
. Ва яна: «Рамазон ойини, унда Қуръон одамлар учун ҳидоят билан, ҳидоятдан баёнотлар ва Фурқон бўлиб туширилгандир. Ким ўша ойда ҳозир бўлса, бас рўзасини тутсин», деган (Бақара: 185).
Шунингдек, Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг муборак ҳадисларида рўзанинг фарз эканини кўп такрорлаганлар.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Сизга муборак Рамазон ойи келди. Аллоҳ азза ва жалла сизга унинг рўзасини тутмоқни фарз қилди. Унда осмонларнинг эшиклари очилур. Унда Жаҳаннамнинг эшиклари ёпилур. Унда ўзбошимча Шайтонлар кишанланур. Унда Аллоҳнинг бир кечаси бўлиб, у минг кечадан яхшидир. Ким у кечанинг яхшилигидан маҳрум бўлса, батаҳқиқ, маҳрум бўлибди», дедилар». Насаий ва Байҳақий ривоят қилганлар.
Ислом умммати доимо Рамазон рўзаси фарз эканига иттифоқ қилиб келган.
Рўза, аввал ҳам айтилганидек, араб тилида «сиём» деб аталиб, луғатда бир нарсадан ўзини тиймоқликни билдиради.
Шарият истилоҳида рўза қандоқ таърифланишини «Мухтасари Виқоя»да қуйидагича баён қилинади:
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 21:06 | Message # 25 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | «Рўза тонг отгандан то қуёш ботгунча ният би-лан емоқ, ичмоқ ва жинсий алоқани тарк қилмоқдир» .
Бошқа уламоларимиз, бунга «унга аҳл бўлган киши тарафидан» деган қайдни ҳам кўрсатилса яхши бўлади, дейдилар. Ана шунда ҳайзли ва нифосли аёлларга рўза фарз бўлмаслиги аниқ бўлади.
Таърифдаги тонгдан мурод субҳи содиқдир.
Рўзанинг фарзлиги қуёш ботгунча экани Қуръоннинг «Сўнгра рўзани кечасигача батамом қилинг» деган оятидан олинган.
Рўзага ниятни шарт қилиш одатдан ибодатни фарқлаш учун бўлган. Бошқа нарсаларда ҳам шу бор. Ҳар бир нарса ният ила одатдан ибодатга айланиб қолади.
Юқорида таърифи келган рўзани Рамазон ойида тутмоқлик оқил, болиғ ва бошқа шартларни ўзида мужас-сам қилган ҳар бир мўмин – мусулмон учун фарздир. Рўза тутмоқнинг фарз қилиниши ҳикматлари эса жуда кўпдир. Улардан баъзиларини эслаб ўтишга ижозат бергайсиз.
1. Рўза Аллоҳ таолога қилинадиган тоат – ибодатдир. Рўза тутган банда ҳадсиз – ҳисобсиз ажру савобларга эга бўлади. Бу ибодатни адо этган банда жаннатга алоҳида, Раёён деб аталадиган эшикдан кириш ҳуқуқини қўлга кири-тади.
2. Рўза улкан ахлоқ мактабидир. Унда мўмин киши кўпгина хислатларга эга бўлади. Рўза нафс балосига қарши жиҳоддир. Рўза туфайли инсон ўзидан ман қилинган нар-саларга сабр қилишга ўрганади. У руза орқали ҳаётида дуч келадиган машаққатларга чидашга ҳам малака ҳосил қилади.
3. Рўза тутиш орқали мўмин киши омонатга хиёнат қилмаслик ва махфий ҳамда ошкора ҳолатларда Аллоҳ тао-ло уни кузатиб туриши ҳиссига эришади.
4. Рўза тутган кишининг тақводорлиги ошади.
Аллоҳ таоло Рўза ҳақидаги оятнинг охирида: «Шоядки, тақводор бўлсангиз», деди.
Аллоҳ таолонинг «Шоядки» дегани эса «албатта, албатта» деганидир.
Қадимдан барча уламолар ва ҳукамолар ҳам ушбу ҳақиқатни доимий равишда такрорлаб келганлар. Ўзини билган ҳар бир рўза тутувчи инсон ҳам бу ҳақиқатни жуда яхши билади.
Шу билан бирга, бу ҳикматни тарғиб қилувчилар орасига кейинги пайтларда кишиларни очлик йўли билан даволовчи табиблар ҳам қўшилдилар. Уларни таъкидлашларича, ихтиёрий оч қолиш–яъни, рўза тутиш ила инсонда Аллоҳдан қўрқиш, У зотни доимо ҳис этиб туриш, яъни, тақво ҳисси пайдо бўлади ва ортади. Ҳозирги оч қолдириш йўли билан даволовчи табибларнинг энг машҳурлари ичи-да мусулмон шахс йўқ. Лекин улар дунёдан ўтган машҳур кишилар, Мусо ва Ийсо алайҳиссаломлар, Будда ва Ганди кабилар ҳам ихтиёрий оч қолиш йўли билан олий руҳий мақомларга эришганларини, ҳозирда ҳам ким, тақводорликка эришиш ниятида бўлса, албатта, рўза тутиши зарурлигини таъкидлашмоқдалар.
Очлик ила кишиларни даволаш ила ном чиқараётган кишилардан бирига, сиз ўз тажрибангизда ушбу нарсадан топган энг улкан фойда нима? деб савол берилганда, Аллоҳни ҳис этиш, ибодат қилишга ҳирс, қисқаси тақводорлик, деб жавоб берди.
5. Рўзанинг энг машҳур ҳикматларидан бири у туфайли рўзадорга ато бўладиган соғликдир.
Ҳозирда илмий равишда Рўза тутиш айнан соғлик учун фойдали экани ҳақида ҳамма бир овоздан гапирмоқда. Му-тахассислар, ихтиёрий оч қолиш ҳақида кўп ва хўб гапирмоқдалар.
Рўза ўша ихтиёрий оч қолишнинг энг яхши ва энг самарали намунасидир.
Рўза нафақат соғликни сақлаш учун, балки беморликларни даволаш учун, ҳам ўта зарурлиги қаттиқ таъкидланмоқда. Ҳозирги кунда кенг тарқалган беморликларнинг кўпларини мусулмон бўлмаган юртлар табиблари очлик – Рўза тутдириш йўли билан даволамоқдалар.
Яқинда ўрис олимлари Рўза тутдириш йўли билан даволанган беморлар рўйхати жадвалини эълон қилдилар. Натижалар, кишини ҳайратта қолдирадиган даражада муваффақиятли. Ҳатто саратон касалига мубтало бўлганлар ҳам шифо топганлар.
Рўза турли касалликларни кетказиш билан бирга киши баданидаги тўпланиб қолган турли кераксиз моддалар, ёғлар, тузлар ва бошқа нарсаларни ҳам кетказади.
Натижада инсоннинг жисми ҳам, руҳи ҳам енгиллашади, Зеҳни ўткир бўлади. Хотираси кучли, иродаси мустаҳкам бўлади.
Яхшиси бу соҳада махсус адабиётларга мурожаат қилингани маъқул. Ана ўшанда тўлиқ маълумотлар олинади.
6. Рўзанинг фойдаларидан бири ҳавои нафсни синдиришдир.
Маълумки, ҳавойи нафсни айтганини қилавериш инсонни унга қул қилиб қўяди. Бора-бора инсон ҳавои нафси ни-ма деса шуни қиладиган бўлиб қолади. Ҳавои нафс эса инсонни ҳеч қачон яхши нарсага буюрмайди. Рўза тутган киши эса иштаҳаси келиб турган ҳолда турли таом, ичимликлар, шаҳвоний нарсалар ва бошқа ҳавои нафси тилаб турган нарсалардан ўзининг тийиш билан ҳавои нафсининг хоҳишини синдиради. Шу билан рўзадорнинг иродаси кучаяди. Ҳавои нафсини жиловлаб олади.
7. Рўзанинг фойдаларидан бири Шайтонга қаҳр кўрсатишидир.
Маълумки, лаънати Шайтон инсон боласини яхшиликдан қайтариб, ёмонликка бошлаб туради. Инсон боласи ёмонликка юрса, Шайтон алайҳи лаъна хурсанд бўлади. Инсон боласи яхшиликка юрса, Аллоҳнинг амрини бажо келтирса, у лаъин хафа бўлади, ўзини қаҳрга қолган ҳисоблайди. Рўза эса айнан ўшандоқ ибодатдир. Рўза ибодатини қилган инсон ёмонликлардан қайтиши ва Аллоҳга тақво қилиши билан Шайтонга қаҳр кўрсатган бўлади.
8. Рўзанинг фойдаларидан бири рўзадорнинг қалби мусаффо бўлиши.
Рўза тутган инсон доимо Аллоҳ таолонинг кузатиб турганини ҳис қилиб яшайди. Шунинг учун ҳам, ўзи ёлғиз қолганда ҳам рўзасини очишга журъат қилмайди. Доимий равишда Аллоҳни ҳис этиб туриш эса киши қалбини му-саффо қилади. Унинг қалбига Аллоҳ муҳаббатидан бошқа нарса сиғмай қолади. Рўзадор киши ўз-ўзидан ёмонлик қила олмай қолиши ҳам шундан.
Демак, ким қалби мусаффо бўлишини хоҳласа рўза тутсин.
9. Рўза тутган кишининг рўзаси сабабидан гуноҳлари мағфират қилинади.
Бу маълум ва машҳур ҳақиқатдир. Рўза ҳақидаги ҳадиси шарифларни ўрганиш давомида бу ҳақиқатни яна ҳам очиқ-ойдин кўрамиз иншааллоҳ.
10. Рўза тутган киши ўз рўзаси туфайли фаришталар сифати ила сифатланадилар.
Маълумки, емаслик, ичмаслик ва жинсий яқинлик қилмай, доимо тоатда бўлиш фаришталарга хос сифатдир. Рўза тутган инсон ўзининг рўзадорлиги ила айнан ўша сифатларга соҳиб бўлади.
Демак, ким фаришталар сифатига эга бўлишни истаса рўза тутсин.
11. Рўзанинг файдаларидан бири рўзадорнинг сабр-бардош сифатига эга бўлишидир.
Бу эса ҳар бир инсон учун жуда ҳам зарур сифатдир. Ўз ихтиёри ила ўттиз кун турли кўнгли хоҳлаган нарсалардан ўзини тийган киши эса керагича сабр-бардошга эга бўлади.
Демак, ким сабр бардошли бўлмоқчи бўлса, рўза тутсин.
12. Рўзанинг фойдаларидан бири рўзадорда раҳм шафқат сифатини шакллантириш ва мустаҳкамлашдир.
Рўза тутган киши, ўз ихтёри ила оч қолиб, чанқаб тур-ли кўнгил хоҳлайдиган нарсалардан вақтинча маҳрум бўлиш билан бирга, ўз ихтиёридан ташқари оч қолиб, чанқаб, дунё лаззатларидан бебаҳра бўлиб юрган, бева-бечора, камбағал фуқароларга нисбатан раҳим шафқат қиладиган бўлади. Доимо уларга яхшилик қилиб туриш ке-раклигини тушуниб етади.
Демак, ким ўзида раҳим шафқат сифатини шакиллантириш ва мустаҳкамлашни хоҳласа рўза тутсин.
13. Рўза рўзадорнинг иродасини мустаҳкамлаб аму қарорини пишиқ қилади. Рўза тутадиган кишининг зеҳни ўткирлашиб фикри ёрқинлашади ва аниқ ҳамда тўғри қарорлар қабул қиладиган бўлади.
14. Рўза ўзини тутадиган кишига тартиб интизом ва йиғинчоқликни ўргатади. Чунки рўа тутадиган киши вақтида саҳарлик қилиб, вақтида ифторлик қилишга ўрганган бўлади.
Ушбу зикр қилинган нарсалар Рўзанинг бу дунёдаги баъзи бир фойдалари, холос.
Рўзанинг бу дунёдаги бошқа фойдаларини санаб ўтирсак гап чўзилишини эътиборга олиб, буни хоҳлаган зотларни бошқа адабиётларга, жумладан, ушбу сатрлар соҳибининг бошқа китобларига мурожаат қилишга таклиф қиламиз.
Рўзанинг охиратдаги фойдалари эса жуда ҳам кўп.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 21:08 | Message # 26 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | РЎЗАНИНГ ТУРЛАРИ
Рўзанинг турлари тўрттадир;
1. Лозим рўза .
Лозим рўза иккига, фарз ва вожибга бўлинади.
Фарз рўза ҳам иккига, таъйинли ва таъйинли эмасга бўлинади.
Таъйинли фарз рўза – Рамазон рўзасини адо этишдир.
Таъйинли бўлмаган фарз рўза – Рамазоннинг қазоси ва каффорот рўзасидир.
Вожиб рўза ҳам иккига, таъйинли ва таъйинли эмасга бўлинади.
Таъйинли вожиб рўза – муайян назр рўзадир.
Таъйинли бўлмаган вожиб рўза – мутлақ назр рўза ва нафл рўзани бузган бўлса қазосини тутишдир.
2. Ҳаром рўза.
Бу турдаги рўзани ҳанафийлар, макруҳи таҳримий ҳам дейдилар. Бундоқ рўзалар бир неча хилдир;
1. Аёл кишининг эрининг изнисиз ёки розилигини билмай туриб нафл рўза тутиши.
2. Шак куни рўза тутиш.
3. Рўза ҳайити куни, Қурбон ҳайити куни ва ундан кейинги уч кунинг рўзасини тутиш.
4. Ҳайзли ва нифосли аёлнинг рўза тутиши.
5. Рўза тутса ҳалок бўлишини билиб туриб рўза тутган одамнинг рўзаси.
3. Ихтиёрий рўза.
Ҳанафий маҳабида ихтиёрий рўза учга; суннат, мандуб ва нафлга бўлинади.
Суннат рўза – Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам бардавом тутиб юрган ихтиёрий рўза.
Ошуро ойининг тўққизинчи ва ўнинчи кунининг рўзаси суннат ҳисобланади.
Мандуб ёки мустаҳаб – Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам бардавом тутмаган ихтиёрий рўза.
1. Бир кун тутиб, бир кун очиб юриш.
2. Ҳар ойдан уч кун тутиш.
3. Ҳафтанинг душанба ва пайшанба кунларини тутиш.
4. Шавволдан олти кун тутиш.
5. Арафа кунини тутиш.
6. Арафадан олдинги саккиз кунни тутиш.
7. Шаъбон ойида тутиш.
Нафл рўза мазкурлардан бошқа тутишга тарғиб қилинган рўзалар.
4. Макруҳ рўза.
Бу хилдаги рўзани ҳанафий мазҳабида макруҳи танзиҳий ҳам дейилади. Улар қуйидагилардир;
1. Ошуро кунининг ёлғиз ўзининг рўзасини тутиш.
2. Жума кунининг ёлғиз ўзининг рўзасини тутиш.
3. Шанба кунининг ёлғиз ўзининг рўзасини тутиш.
4. Наврўз куни рўза тутиш.
5. Меҳрижон куни рўза тутиш.
6. Ҳар куни рўза тутиш.
7. Гапирмасдан рўза тутиш.
8. Улаб рўза тутиш.
9. Мусофирнинг қийналиб рўза тутиши.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Shanba, 30-Iyul-2011, 21:09 | Message # 27 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | ҚАЧОН РЎЗА ТУТИШ ЛОЗИМ БЎЛАДИ
Рўза тутиш уч ҳолатда лозим бўлади;
1. Назр қилиш билан.
Бир киши бир кунми ёки бир ойми Аллоҳ таоло учун рўза тутишни назр қилса, унга ўша рўзани тутиб бериш вожиб бўлади.
2. Каффоротлар лозим бўлиши ила.
Мусулмон киши бировни хато ила ўлдириб қўйса, қасамига хилоф қилса, Рамазон рўзасини билиб туриб қасддан тутмаса ёки очиб юборса, зиҳор қилса, каффоро-тига рўза тутиши вожиб бўлади.
3. Рамазон ойига кириш билан унинг рўзасини тутиш фарз бўлади.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Yakshanba, 31-Iyul-2011, 05:38 | Message # 28 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | РЎЗАНИНГ ШАРТЛАРИ
Рўзанинг тўғри бўлиши учун уч хил шарт мавжуд билиши лозим.
Биринчи шарт – лозим бўлиш шартлари.
Бу шартлар тўртта;
1. Ислом.
Мусулмонмас одамга рўза фарз бўлмайди. Ундоқ одам рўза тутса ҳам ўрин ўтмайди. Кофир одам Рамазонда ис-ломга кирса, ўша кирган кунидан бошлаб рўза тутади.
2. Ақл.
Ақли йўқ одамга рўза фарз бўлмайди. чунки у мукаллаф эмас.
3. Балоғатга етганлик.
Балоғатга етмаган ёш болаларга рўза фарз бўлмайди. Рамазон ойида балоғатга етганлар ўша кундан бошлаб рўза тутишни бошлайдилар.
4. Рўзанинг фарзлиги билиш.
Иккинчи шарт – рўзани адо этиш учун лозим шартлар.
Бу шартлар иккита;
1. Ҳайз, нифос ва беморликдан холи бўлмоқ.
Ҳайз ёки нифос кўрган аёлга ҳамда бемор шахсга рўза тутиш вожиб эмас. Покланганда ва тузалганда қазосини тутиб берадилар.
2. Муқим бўлмоқ.
Мусофирга ҳам рўза тутиш фарз бўлмайди. сафардан қайтганда қазосини тутиб беради.
Учинчи шарт – рўзанинг тўғри бўлиши шартлари.
Бу шартлар учта;
1. Ният.
Ниятсиз рўза тўғри бўлмайди.
2. Нифос ва ҳайздан холи бўлмоқ.
Нифос ва ҳайзли бўла туриб тутилган рўза ҳам, рўза бўлмайди.
3. Рўзанинг бузадиган нарсалардан холи бўлмоқ.
Рўза тутиб турганда уни бузадиган нарса ориз бўлса, рўза қолмайди. Ўрнига қазосини тутиб бериш лозим бўлади.
Энди рўза ҳақида «Мухтасари Виқоя»да келган матнларни шарҳлашга ўтайлик.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Yakshanba, 31-Iyul-2011, 05:39 | Message # 29 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Рамазон рўзасининг адоси ва қазоси шаръий наҳорнинг яримидан аввал ният қилиш ила тўғри бўлади.
Биз яхши биламизки, қилиниши лозим бўлган нарсани шариатда белгиланган вақтда қилишни адо дейилади. Қилиниши лозим нарсани белгиланган вақтидан кейин қилишни қазо дейилади.
Демак, Рамазон рўзасини вақтида тутиш фарз. Агар уни вақтида адо қилмаган бўлса, қазосини тутиши фарз.
Рамазон рўзасининг вақтида адо қилиш фарзлигига далил:
Аллоҳ таоло «Бақара» сурасида: «Рамазон ойини, унда Қуръон одамлар учун ҳидоят билан, ҳидоятдан баёнотлар ва Фурқон бўлиб туширилгандир. Ким ўша ойда ҳозир бўлса, бас рўзасини тутсин», деган (Бақара: 185).
Рамазон рўзасининг қазосини тутиш фарзлигига далил: Аллоҳ таоло «Бақара» сурасида: «Ким бемор бўлса ёки сафарда бўлса, бас ўша (тутилмаган кунлар) ададича бошқа кунлар (тутур)», деган (Бақара: 185).
Шунингдек, каффорот рўзалари ҳам фарздир.
Бировнинг ўлдирган ёки зиҳор қилган одам бошқа каффоротларни бажара олмаса кетма-кет икки ой рўза тутиши фарз бўлади.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда: «Ким топмаса, Аллоҳга тавба учун кетма-кет икки ой рўза тутиш вожиб бўлур», деган (Мужодала: 4).
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда қасамхўрликнинг каффороти ҳақида: «Ким топа олмаса, бас, уч кун рўза тутсин. Ана ўша, агар қасам ичган бўлсангиз, қасамингизнинг каффоратидир», деган (Моида: 89).
Шаръий кундуз деганимизддан шаръий бўлмаган кундуз ҳам борлиги келиб чиқади. Шаръий бўлмаган кундуз луғавий кундуз деб аталади ва у қуёш чиққандан бошлаб ботгунча давом этади. Шаръий кундуз эса тонг отгандан бошланиб қуёш ботгунча давом этади.
Демак, рўза тутмоқчи бўлган киши тонг отгандан бошлаб куннинг яримигача ният қилиб олса, рўзаси тўғри бўлади.
Бунга ҳанафий уламолар Абу Довуд, Термизий, Насаий ва Ибн Можа раҳматуллоҳи алайҳилар Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилган қуйидаги ҳадиси ша-рифни далил қилиб келтирадилар: «Бир аъробий Набий саллоллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб: «Мен ҳилолни кўрдим», деди.
«Сен, лаа илаҳа иллаллоҳу, деб шаҳодат келтирасанми!» дедилар у зот.
«Ҳа!» деди.
«Муҳаммад Аллоҳнинг расули, деб шаҳодат келтирасанми?» дедилар.
«Ҳа!» деди.
«Эй Билол! Одамларга эълон қил! Рўза тутсинлар!» дедилар».
Сунан эгалари ривоят қилган.
Мисол учун, биров ухлаб қолиб саҳарликка тура олма-ди. У уйғонгандан кейин ният қилиб олаверади. Аммо шаръий наҳорнинг ярмидан олдин ният қилиши шарт.
Ният луғатда қасд қилиш маъносини англатади. Шаръий истилоҳда эса ният – қалбнинг бир нарсани қилишга азм ила иккиланишсиз эътиқод қилишидир.
Бас, кимнинг қалбида эртага Рамазоннинг кунларидан бири экани ва ўи рўза тутиши ўтса ният қилган бўлади.
Ниятнинг жойи қалбдир. Қалбда ният йўқ бўлса, тил билан айтишлик кифоя қилмайди. Лекин ниятни тил билан талаффуз қилиш суннатдир.
Барча турдаги рўзалар учун тонг отиш пайтида ёки ке-часи ният қилиш афзалдир.
Ният масаласида рўзалар иккига бўлинади;
1. Кечаси ният қилиш ва таъйин қилиш шарт рўзалар. Бундоқ рўзаларга «зиммада собит бўлган рўзалар» ҳам дейилади. Улар; Рамазоннинг қазоси, бузиб юборилган нафл рўзаларнинг қазоси, каффорот учун тутиладиган рўзалар ва мутлақ назр қилинган рўзалардир.
2. Кечаси ният қилиш ва таъйин қилиш шарт бўлмаган рўзалар. Бундоқ рўзаларга «муайян замонга боғлиқ рўзалар» ҳам дейилади. Улар Рамазон рўзаси, барча нафл рўзалар бўлиб, шаръий кундузнинг яримидан олдин қилинган ният ила тўғри бўлаверади.
|
| |
| |
| OSIYO | Date: Yakshanba, 31-Iyul-2011, 05:39 | Message # 30 |
|
Peshqadam
Group: Ishonchli
Messages: 7125
Status: | Рамазон рўзасини нафл нияти ила ёки мутлақ ният ила ёхуд бошқа вожиб рўза нияти ила адо қилса ҳам бўлади. Фақатгина сафарда ва беморликда бўлмайди.
Бу жумлани соддароқ қилсак, Рамазонда унинг рўзаси нияти ўрнига нафл ёки умумий равишда рўза тутишни ният қилдим деган ният қилса ёхуд қазо, каффорот, назр рўза нияти билан ҳам Рамазон рўзаси ўрнига ўтаверади деган маъно чиқади.
Бир киши Рамазон куни нафл рўза тутишни ният қилдим деса ҳам фарз рўзани тутган бўлади. Бошқа бири Рамазон рўзасини тутишни ният қилдим дейишнинг ўрнига, рўза ту-тишни ният қилдим деса ҳам фарз рўзани тутган бўлади. Яна бир киши Рамазон куни ўтган йилги қазони ёки каф-форот учун тутишим лозим бўлган рўзани ёхуд назр қилган рўзани ният қилдим деса ҳам Рамазоннинг фарз рўзаси ўрнига ўтаверади. Чунки Рамазон ойи ўша ойнинг фарз рўзасини тутишга таъйин қилинган ўша фарз рўзадан бошқа рўза бу ойнинг ичига сиғмайди.
Фақатгина сафарда ва беморликда бўлмайди деган ис-тисно қилувчи жумладан Рамазон ойида сафарга чиққани ёки бемор бўлгани учун рўза тутмаслиикка рухсати бўлган одам ўз ихтиёри билан бошқа вожиб рўзани тутишни ният қилса ўша ният қилган рўзаси ўтади, Рамазоннинг фарзига ўтмайди маъноси чиқади. Бу ижтиҳод Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳига оиддир. Абу Юсуф ва Муҳаммад раҳматуллоҳи алайҳимолар бунда ҳам фарзнинг ўрнига ўтади деганлар.
|
| |
| |
