Нижний Новгородда 23 ўзбекистонлик ҳибсга олинди 07.07.2011
Россиянинг Нижний Новгород шаҳрида Ўзбекистоннинг 23 фуқароси расмий Тошкент сўровига кўра ҳибсга олингани хабар қилинмоқда.
Би-Би-Сининг Мемориал Инсон ҳуқуқлари маркази фаоли Баҳром Ҳамроевга таяниб хабар қилишича, Россияда мардикорлик қилган 23 ўзбекистонликнинг барчаси Ўзбекистон Конституциявий тузумга тажовуз қилганликда айбланмоқда.
Россияда Ўзбекистон фуқаролари расмий Тошкент сўровига кўра, аввал ҳам ҳисбга олинган.
Хусусан, 2005 йил Андижон воқеаларидан кейин Иваново вилоятида 14 нафар ўзбекистонлик ҳибсга олинган эди. Россия расмийлари 2006 йилнинг октябрида Инсон ҳуқуқлари Европа Суди ҳукмига кўра уларни озод этган ва баъзиларига товон пули тўлашга мажбур бўлган эди. ozodlik.org
Сурия ҳукумати ички ишларига аралашгани учун АҚШ раҳбариятини айблади.
Бу айблов АҚШнинг Суриядаги элчиси Ҳама шаҳри теграсидаги текширув пунктларига сафар қилганидан сўнг янгради.
Сурия Ташқи ишлар вазирлигига кўра, элчи Роберт Форднинг бу сафари АҚШнинг Сурия ички ишларига аралашаётганига яққол далилдир.
Америка элчиси Сурия президенти Башар ал-Ассад режимига қарши чиқаётган намойишчилар ва ҳуқуқ фаолларининг ҳақлигини қувватлаш мақсадида Ҳамага сафар қилгани айтилмоқда.
АҚШ Давлат департаменти матбуот вакили Виктория Ноландга кўра, элчи Роберт Форд сафар режаси ҳақида Сурия ҳукуматини хабардор қилганидан сўнггина Ҳамага сафар қилгани ва у ерда ўнлаб намойишчилар билан учрашган.
Департамент берган маълумотга кўра, элчи билан учрашув маҳаллий аҳоли томонидан олқишланган. ozodlik.org
Булунғур туманидаги касалхонада ишлайдиган шифокор Норқўзи Ашуров, кейинги пайтларда туман ҳокимиятининг бир қанча амалдори ҳибсга олингани боис¸ ҳокимнинг қамалиши ҳам тасодиф эмас¸ деган фикрда:
- Булунғурда жуда катта гаплар бўлаяпти. Булунғурнинг ҳокимини қўлига кишан солиб олиб кетди, 1 июл куни. СЭСнинг главврачини, архитекторни ҳам олиб кетган. 200та одам қамалади¸ деб турибди. Жуда катта ишлар бўлаяпти, - дейди Норқўзи Ашуров.
Суҳбатдошга кўра, собиқ ҳоким ер олди-сотдиси билан боғлиқ иқтисодий жиноятларда айбланаяпти:
- 3000 гектар ерни ўзлаштириб юборган экан. Гаражнинг ерларигача сотиб юборган экан-да. Битта ҳоким эмас, архитектор ҳам аралаш, бизда кадастр деган нарса бор. Кадастр уже қамалиб ëтибди, - дейди Норқўзи Ашуров.
Булунғур туманида истиқомат қилувчи ва ўзини Салим деб таништирган суҳбатдошга кўра, Юсуф Абдумуродовнинг 8 йиллик ҳокимлик муддати даврида туманда кўплаб амалдорлар қамалган:
- Булунғурга ҳоким бўлиб келганига июн ойида 8 йил тўлган эди. Самарқанд вилояти, Оқдарë туманидан. 8 йил бўладиган бўлса, атрофидагиларининг йигирматачаси қамалиб кетди. Ҳокимиятда ўзининг ëнида ишлайдиган биттаси пора билан қамалди, Районо мудири қамалиб кетди пора билан тушиб. Пахтадан болаларни олиб қоламан деб ҳар битта мактаб ўқувчиларидан 10 мингдан 20 минггача пул йиққан. Тахминан¸ 18-20тача раҳбар қамалиб кетди, - дейди булунғурлик Салим.
Шифокор Норқўзи Ашуров фикрича, собиқ ҳоким даврида туманда ҳеч қандай ўзгариш бўлмаган¸ аксинча бор нарсалар ҳам бузиб сотиб юборилган:
- Саккиз йил бўлди бу ҳоким. 8 йилдан буëн бўлгани билан Булунғурга битта ўзгариш киритгани йўқда. Борини ҳам талон-тарож қилиб, гаражлар борми, бошқаси борми ҳаммасини бузиб сотиб, қуришнинг ўрнига йўқ қилди-да. Қўпол ҳам бўлса, ҳатто битта туалет ҳам қургани йўқ, - дейди Норқўзи Ашуров.
Озодлик манбалари собиқ ҳокимнинг ўзи туғилган қишлоқда, Самарқанд вилоятининг Оқдарё туманида ниҳоятда ҳашаматли уй қурганини айтадилар. Норқўзи Ашуровга кўра, ҳоким бу уйини ҳаммадан сир тутишга ҳаракат қилган, ҳатто ўзининг ҳайдовчисини ҳам ярим йўлдан қайтариб юборган:
- Ишонсангиз, шофëри борку, ҳатто ўша ҳам уйининг қаердалигини билмайди экан. Йўлда тушади экан-да, “бор кетавер” дер экан. Қаранг¸ бу қанақа ишлаган. Кўрганлар айтишди, у уйлар энди даҳшат қилиб қурилган экан-да,- дейди Норқўзи Ашуров.
Ўтган йил декабр ойида президент Ислом Каримов Самарқанд вилоят ҳокими Ўктам Барноевни ишдан бўшатган эди. Шундан сўнг вилоят ҳуқуқни муҳофаза қилиш тизимидаги бир қанча шахслар, жумладан Ички ишлар бошқармаси бошлиғи, вилоят прокурори ва бир неча туман прокурорлари ҳам ишдан олинган эди. Жорий йилнинг феврал ойида Жомбой тумани ҳокими Баҳодир Нурмуҳаммедов ва унинг ўринбосари Фарҳод Муҳаммадиевлар ҳам порахўрликда айбланиб ҳибсга олинган эди. Ozodlik.ort
Қозоғистондаги отишмада бир полиция ходими нобуд бўлди
09.07.2011 Қозоғистон расмийлари шанбага ўтар кечаси мамлакат ғарбида қуролли гуруҳга қарши ўтказилган амалиёт пайтида полициянинг бир ходими ҳалок бўлгани, уч нафари яраланганини маълум қилди.
Актобе вилоят Ички ишлар бўлими матбуот котибига кўра, Темир туманида содир бўлган отишмада қуролли шахслардан тўққиз нафари ўлдирилган.
Қозоғистон Ички ишлар вазирлигининг махсус кучлари минтақани қуролли жангарилардан тозалаш бўйича шу ой бошида бошлаган амалиётлари давом этмоқда.
АҚШ Покистонга 800 миллион долларлик ҳарбий ёрдамни тўхтатади
Қўшма Штатлар Покистонга мўлжалланган 800 миллион долларлик ҳарбий ёрдамини тўхтатишини маълум қилди.
Оқ Уй маъмурияти бошлиғи Билл Дэйлей Эй-би-си телевидениесига "Покистон бизни ёрдамларимизни тўхтатиб туришга ундаган баъзи қадамларни ташлади," деб айтди.
Унинг сўзларига кўра, май ойида Усама Бин Лодинни ўлдириш бўйича ўтказилган амалиёт икки мамлакат алоқаларига таъсир кўрсатган.
Аммо Билл Дэйлей ушбу муносабатлар "вақт ўтиши билан ўнгланади," деб ишонтирган.
800 миллион доллар ёрдам Қўшма Штатлар томонидан Покистон хавфсизлигини таъминлаш учун ҳар йили ажратиладиган маблағнинг тахминан учдан икки қисмига тенгдир, дейишади америкалик расмийлар.
Халқаро Валюта Жамғармасига ўтган йил кузида тақдим этилган рақамларга кўра, Покистоннинг 2010-2011 йилларда мудофаа соҳаси учун ажратажак маблағи 6,41 миллиард доллар деб кўрсатилган. Бу аввалги йилга нисбатан 1,27 миллиард доллар кўпроқдир. "Қийинчиликлар"
Эй-би-си телевидениесининг "Шу Ҳафта" кўрсатувида гапирган жаноб Дэйлей Покистоннинг "терроризмга қарши урушда муҳим иттифоқчи" бўлганини эътироф этган.
"Улар кенг кўламли терроризм қурбони бўлишди," деб айтган Билл Дэйлей.
Унинг қўшимча қилишича: "Бу дунёнинг ўта қийин, мураккаб нуқтасидаги чигил муносабатлардир. Покистон сиёсий тизимида ҳалиям кўплаб оғриқли нуқталар борлиги аниқ".
"Ню Йорк Таймс" газетаси аввалроқ АҚШ юқори мулозимларига иқтибосан тўхтатилаётган ҳарбий ёрдамнинг Покистон хавфсизлигини таъминлаш учун АҚШ томонидан ажратиладиган йиллик ёрдамнинг учдан бирига тенг эканини маълум қилганди.
Газетанинг айтишича, мазкур қадам билан Қўшма Штатлар ўз ҳарбий мутахассисларининг Покистондан чиқариб юборилишидан дарғазаб бўлганини кўрсатиб қўймоқчи ва жангариларга қарши амалиётларни кучайтириш талаби билан Покистонга босимларини кучайтирмоқчи.
"Ню Йорк Таймс"нинг айтишича, тўхталаётган ҳарбий ёрдамнинг бир қисмига Покистонга ҳарбий тажҳизот юборилиши керак эди.
Вашингтондаги Би-би-си мухбири Ражеш Мирчанданининг айтишича, ҳарбий ёрдамнинг тўхтатилиши АҚШнинг Покистонга нисбатан сиёсати ўзгараётганига яққол мисол бўла олади.
Вашингтон ҳалиям Покистонни ал-Қоида ва Толибон жангчиларига қарши курашда муҳим мамлакат сифатида кўради.
Жангарилар Покистоннинг Афғонистон билан чегарадош қабила минтақаларида бошпана топганлар.
Бироқ Бин Лодиннинг бир неча йил давомида Абботабад шаҳридаги Покистоннинг йирик ҳарбий базаси яқинида жон сақлагани аниқ бўлиши ортидан АҚШ Конгрессининг кўплаб вакиллари Покистонга берилаётган ҳарбий ёрдамлар кўламини савол остига олишди.
Исломободдаги Би-би-си мухбири Олим Мақбулга кўра, Покистондаги ҳарбий манбалар АҚШ ёрдамининг тўхтатилаётгани борасида ҳеч нарса эшитмаганини айтганлар.
Покистоннинг АҚШдаги собиқ элчиси, Малиҳа Лўдҳий Би-би-сига АҚШ қадами акс самара бериши мумкинлигини айтди.
"Вашингтонда Покистон армияси ва халқи устидан ҳеч қандай таъсир кучи қолмайди, чунки Америка ҳатти-ҳаракатлари Покистонни жазолашга қаратилган амал сифатида баҳоланиши мумкин," деб айтди Малиҳа Лўдҳий.
Сўров: Сизга қай бир ҳукумат вазирининг фаолияти ёқмайди? Россияда ўтказилган сўнгги сўров натижаларидан аён бўлишича, бирор бир вазир Россия аҳолисининг буткул ишончига лойиқ эмас.
Бу хусусдаги сўров Бутунроссия омма фикрини ўрганиш маркази томонидан олиб борилган.
Сўров иштирокчиларидан қай бир вазирнинг фаолиятини ижобий, қай бирининг фаолиятини салбий баҳолашлари сўралган.
Бундан ташқари, Вазирлар Маҳкамаси таркибида ким ишлаш, ишламаслигидан бохабар эканликлари ёки йўқлиги билан ҳам қизиқилган.
Сўров натижаларидан аён бўлишича, Россия Маориф ва Илм-фан вазири Андрей Фурсенко одамлар фаолиятидан энг норози вазир бўлиб чиққан.
Россияликларнинг 50 фоизи унинг фаолиятидан қониқмасликларини айтишган.
Аҳоли фаолиятларидан мамнун эмасликларини билдирган вазирлар рўйхатида кейинги ўринларни Ижтимоий тараққиёт ва Соғлиқни сақлаш ҳамда Молия вазирлари бўлиб чиқишган.
Россиялик экспертларга кўра, сўнгги сўров натижалари мамлакат аҳолисининг бу уч вазир фаолиятидан буткул норози эканликларини кўрсатади.
Айни ўринда шуни ҳам таъкидлаб ўтиш жоизки, бирор бир вазир Россия аҳолисининг буткул ишончига лойиқ эмас.
Россияликлар фаолиятидан энг мамнун вазир бўлиб, 72 фоизлик кўрсаткич билан мамлакат Фавқулодда Ҳолатлар бўйича вазири Сергей Шойгу бўлиб чиққан.
Сўров натижаларидан россияликларнинг кўплаб ҳукумат вакилларининг ким эканликларидан бехабар эканликлари ҳам аён бўлган.
Мутахассисларга кўра, Оврўпо давлатларида ҳатто тасаввур ҳам қилиб бўлмайдиган бу каби ҳолат ниҳоятда кулгулидир.
Сўровда жаъми 25 вазир ҳақида сўз борган. Аммо уларнинг сирасига Россия Бош вазири Владимир Путин киритилмаган.
Янги сўров Россиянинг 46 минтақасида олиб борилган.
Сўровнинг аҳамияти
Ўзбекистонлик эксперт Суҳроб Исмоилов, “бу каби сўровлар ҳаққоний ўтказилган бўлса, жамиятдаги ҳукмрон кайфиятлар ҳақида кўп нарсани айтиб бериши мумкин”, дейди.
“Ҳар қанақанги жамиятда ҳам – хоҳ у очиқ, хоҳ ёпиқ, нодемократик жамият бўлсин, барибир, ўша мамлакатни бошқаришнинг турли хил йўналишлари учун жавобгар бўлган шахсларнинг роли катта бўлади. Шунинг учун, бу каби сўров объектив тарзда ўтказиладиган бўлса, биз улар олиб борилган турли хил аҳоли гуруҳлари орасидаги бошқарувчи шахсларнинг ижтимоий рейтингини шу орқали билиб олишимиз мумкин”.
Унга кўра, бу каби сўровномаларнинг натижалари омма орасида қанчалик кенг тарқатилса, аҳолига ўзининг фикрларини норасмий йўл билан бўлса ҳам, ижтимоий рейтинг сифатида белгилаб беришга имконият берилади.
“Бу эса, аҳолининг орасида норозилик кайфиятларини анчагина пасайтиришга хизмат қилиши мумкин. Чунки бунинг натижасида аҳолида қониқиш ҳисси пайдо бўлади”, дейди эксперт.
Ўз ўрнида, Суҳроб Исмоиловнинг айтишича, агар ҳукмдор шахсларда ана шу ижтимоий рейтингни ҳаққоний натижаларга олиб келувчи баҳо сифатида қабул қилиш иштиёқи бўлса, улар мана шунга қараб, ўзларининг фаолиятларидаги бирор бир камчиликни тузатиб олишга ҳаракат қилишлари мумкин. Ёки ҳеч бўлмаса, қайси бир тарафдан ижтимоий рейтинглари пасайиб кетаётганига эътибор қаратишади.
Нега бу каби сўровларнинг Ўзбекистонда деярли кўзга ташланмаслиги сабабини эса, “Эксперт” ишчи гуруҳи раҳбари мамлакатда ижтимоий фикрнинг ҳам давлат томонидан ғоятда кучли бошқарилиши кузатилиши билан изоҳлайди.
“Чунки ҳукумат ижтимоий фикр қаёққа бурилишига қараб, халқни шунчалик осон ёки қийинроқ бошқариш мумкинлигини яхшигина билади. Ва айни шу мақсадда ҳукумат томонидан молиялаштириладиган бир қанча ижтимоий фикрни шакллантирадиган марказлар ишлаяпти. Уларнинг ҳам асосий вазифаларидан бири – халқнинг орасида ҳукумат тепасидагиларга мос, уларни қониқтирадиган бир ижтимоий фикрни яратишга хизмат қилиш”.
Суҳроб Исмоиловга кўра, Ўзбекистонда ҳукумат бошқарилиши жуда марказлаштирилгани боис, давлатнинг у ёки бу дастурлари белгиланаётганида, айниқса, аҳолига тегишли ижтимоий, иқтисодий соҳадаги дастурлар ишлаб чиқилаётганида, аҳоли фикрининг инобатга олиниши жуда ҳам паст: BBC.
Аҳмад Вали Карзай таъзиясида портлаш юз берди Пайшанба куни Қандаҳордаги масжидлардан бирида салласида портловчи мосламани олиб кирган худкуш уч кишини ўлдириб, 15 одамни жароҳатлади.
Масжидда Афғонистон Президенти Ҳамид Карзайнинг яқинда ўлдирилган укаси Аҳмад Вали Карзай ҳаққига фотиҳа ўқилаётган эди.
Худкуш бомбачи, расмийларнинг айтишича, масжидга портловчи мосламани салласининг ичига яшириб олиб кирган. Ҳафта бошида ўз тансоқчиси томонидан отиб ўлдирилган Аҳмад Вали Карзайнинг ҳаққига дуои фотиҳа ўқилаётган пайтда худкуш портловчи мосламани ҳаракатга келтирди.
Қандаҳор вилоят расмийлари меҳроб ёнида рўй берган портлаш оқибатида камида тўрт киши ҳалок бўлиб, 15 одам жароҳатланганини айтмоқда. Улар орасида масжид имоми ва Қандаҳор мадрасаси бош мударриси Муалави Ҳикматуллоҳ Ҳикмат ҳам бор.
Қандаҳор вилоят ҳокими Тўрияли Веса ҳужумни қоралаб, бундай деди.
- Фотиҳа ўқилаётган пайтда кичик портлаш рўй берди. Бу Ислом ҳамда паштунлар ва қандаҳорликлар маданиятига тўғри келмайди. Оқибатда жамоатимиз бош уламоси, бир ўспирин бола ва яна бир маҳаллий йигит шаҳид кетдилар. Ўн беш киши тан жароҳати олди, деди вилоят ҳокими.
Пешин намози пайтида фотиҳа ўқилаётганда Қандаҳор жомеъ масжидида Афғонистон ҳукуматининг бир неча вакили ҳам бўлган. Лекин расмийларнинг айтишича, улардан ҳеч бирига зиён етмаган. Ҳукумат мулозимлари воқеа жойида вертолётда олиб кетилган.
Портлаш рўй берган пайтда масжидда бўлган қандаҳорликлардан бири Зоҳир Жон Озодлик радиосига буларни айтади.
- Масжид ичида ҳам худкушлик қиладими? Бу қанақа шаҳидлик бўлди? Масжидга келаётганлар намоз ўқигани келадику. Нега у ерни портлатиш керак?
Пайшанба кунги ҳужум Аҳмад Вали Карзай дафн ва фотиҳа маросимларида қатнашиш учун Қандаҳорга келаётган ҳукумат вакилларига қарши амалга оширилган бир нечта ҳуружларнинг навбатдагиси бўлди.
Қандаҳор вилоят кенгаши раиси, Афғонистон жанубидаги энг нуфузли ва мунозарали ҳукумат вакилларидан бири ҳисобланган Аҳмад Вали Карзай ўтган сешанба куни оиласига яқин кишилардан бири ва тансоқчиси томонидан отиб ўлдирлди. Унинг исми коррупция билан боғлиқ жанжалларда ҳам аралашган эди.
Толибон ҳаракати қотиллик учун маъсулиятни ўз зиммасига олиб, уни “эришилган энг катта ютуқ”, дея атади.
Пайшанба куни БМТ ҳисобот эълон қилиб, Афғонистонда жорий йилнинг биринчи ярмида тинч фуқаролар орасида талафотлар ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 15 фоизга ошганини маълум қилди.
Ҳисоботга кўра, йил бошидан бери Афғонистонда 1462 нафар фуқаро ўлдирлиган. Бу кўрсаткич ўн йилдан бери давом этаётган урушда энг талафотли ҳисобланган 2010 йилни ҳам ортда қолдириши мумкин.
БМТнинг Афғонистонга кўмаклашиш миссияси хулосаларига кўра, ҳалок бўлган тинч фуқароларнинг аксари Толибон ҳаракати амалга оширган зўравонликлар қурбони бўлган.
БМТ маълумотларига кўра, жорий йилда тинч фуқаролар орасидаги ўлимларнинг 80 фоизи учун жанггарилар масъулдир.
Ҳисоботда шунингдек, жорий йилда Афғонистон ҳукуматининг 190 расмийси жанггарилар ҳужумида ҳалок бўлган.
Пентагон кибер қароқчиларга уруш эълон қилди АҚШ расмийлари март ойида Пентагонга кибер қароқчилар томонидан жуда қаттиқ зарба берилганини очиқлади. АҚШ Мудофаа вазири Уилям Линннинг билдиришича, март ойида кибер қароқчилар “ўта аҳамиятли маълумотларни қўлга киритишига муваффақ бўлган”.
Мазкур ҳужум пайтида кибер қароқчилар Пентагон компютер тизимидан 24 мингта файлни ўғирлаган. Бу АҚШ тарихидаги энг катта кибер ҳужум сифатида баҳоланмоқда.
Уилям Линн кибер ҳужум бошқа бир мамлакат томонидан уюштирилган ва бу ҳужум ортида ким тургани Пентагонга маълум эканини билдирди.
Шу муносабат билан кибер макон ҳақидаги янги стратегия ишлаб чиқилди ва у эски стратегиядан катта фарқ қилади.
Янги стратегияга биноан кибер макон Пентагон учун ер, сув ва ҳаводаги каби ҳарбий ҳаракат ҳудудига айланади.
- Йигирма биринчи асрда биттлар ва байтлар ўқ ва бомбалар каби қўрқинчлидир. АҚШ қонунлари бўйича катта кибер ҳужумга нисбатан ҳарбий жавоб қайтариш ҳуқуқи сақланиб қолинган, - деди Линн.
Унинг айтишича, кибер макон юзасидан янги стратегия мудофаа йўналишига кўпроқ эътибор қаратади.
Пентагон кибер ҳужумни бошқа давлатлардангина эмас, террорчилардан ҳам кутиш мумкинлигини билдирди.
Эски стратегия Пентагонни хакерлар ҳужумидан қутқара олгани йўқ. Янги стратегияда эса Пентагон хакерларни дунё бўйича излайди ва уларга қарши курашади.
- Бизнинг кибер маконимиз оддий ҳаётимиздаги мудофаа тизимимизнинг кўзгуси бўлиши керак. Аниқроқ айтсам, бизнинг асосий мақсадимиз ҳужумга йўл қўймаслик. Ҳужум бўлмаслиги учун эса унинг олдини олишимиз керак, -деди Линн.
Пентагон 15 мингдан ортиқ компютер тизими билан алоқа қилади ва бу тизимга дунё бўйича 7 миллион компютер уланган.
Пентагон тармоғи кунига бир миллион марта ҳужумга учрайди ва охирги ўн йил ичида бу ҳужумлар натижасида бир терабайт маълумот ўғирланган. Мазкур ўғирликлар ракета ва назорат тизими, сателлит алоқаси, авиакосмос технологияларига таалуқли. Хакерлар ҳужуми оқибатида АҚШ иқтисоди 1 триллион доллар зиён кўрган.
АҚШ бундан аввал Россия ва Хитойни кибер ҳужумлар уюштирганликда айблаган эди.
Жаҳон Уйғурлари Конгресси: Ҳўтандаги тўқнашувда 20 одам ҳалок бўлди Хитой шимоли-ғарбидаги Шинжон бўлгасида полиция ва намойишчилар ўртасида юз берган тўқнашувда 20 одам ҳалок бўлган, дея хабар беради хориждаги уйғур гуруҳи.
Хитой матбуоти давлат мулозимига иқтибосан душанба куни юз берган тўқнашувни "террорчилик" ҳужуми дея атаган ҳамда оломоннинг Ҳўтан шаҳридаги полиция бўлинмасига ҳужум қилгани ва натижада бир полиция зобити дохил тўрт одам ҳалок бўлганини маълум қилган.
Бироқ уйғур фаоллари ҳодисани Хитой ҳукуматига нисбатан оддий уйғурлар нафратининг ошкора кўриниши деб атаганлар ва расмийларни қонли ҳодисага боғлиқ маълумотни беркитишга уринишда айблаганлар.
Маркази Олмонияда жойлашган Жаҳон Уйғурлари Конгрессининг Шинжондаги ўз манбаларига иқтибосан хабар беришича, Хитой хавфсизлик кучлари тартибсизликлар чоғида 14 инсонни калтаклаб ўлдиришган ва яна олти кишини отиб ташлашган.
Хитой ҳукумати маълумотларига кўра, ханлар ва уйғурлар ўртасида юз берган мазкур тўқнашувларда 200 одам ҳалок бўлган ва 1700 киши яраланган эди.
Жаҳон Уйғурлари Конгрессининг сўзчиси Тўлқин Ойсарнинг Би-би-сига айтишича, Хитой полицияси сўнгги икки ҳафта давомида ҳибсга олинган яқинлари тақдирини билиш учун Ҳўтан марказий майдонига тўпланган юздан ортиқ уйғурларга нисбатан куч ишлатиши оқибатида камида 20 одам ҳалок бўлган ва яна кўплар яраланган.
Улар чиқарган баёнотда таъкидланишича, туркман хавфсизлик хизмати ходимлари сўнгги кунларда ҳуқуқбонларнинг Туркманистондаги яқинларига нисбатан босимларни кучайтирганлар.
Ҳуқуқбонлар босимлар Абадон шаҳарчасидаги қурол-аслаҳа омборхонасида юз берган портлашлар ҳақида расмий талқинга акс маълумот бера бошлаганларидан бери давом этаётганини айтадилар.
"Туркманистон хроникаси" веб саҳифаси муаллифларининг даъво қилишларича, вебсаҳифага бузиб киришга муваффақ бўлган хакерлар истеҳзоли хабар қолдирганлар.
Уларнинг илова қилишича, кибер ҳужумчилар веб саҳифа обуначилари ҳақидаги маълумотларни ҳам ошкор этганлар.
Би-би-си саҳифа муаллифларидан бири, "Инсон ҳуқуқлари учун туркман ташббус гуруҳи" раҳбари Фарид Тухбатуллиндан кибер ҳужуми туркман хавфсизлик хизмати иши эканига оид қандай далиллари борлигини сўради.
Фарид Тухбатуллин: Австрияда кибер жиноятлар билан шуғулланадиган махсус полиция бўлинмаси бор. Биз уларга мурожаат қилиб, ушбу ҳодиса юзасидан текширув ўтказишларини сўрамоқчимиз. Ана шу текширув асосида туркман хавфсизлик хизматларининг бунга алоқаси борлиги ҳақида кўпроқ ва аниқ далилларга эга бўла оламиз, деган умиддамиз. Мен шахсан бу амал уларнинг иштирокисиз бўлмаганига деярли ишончим комил.
Би-би-си: Демак, ҳозирча сизнинг қўлингизда бу туркман хавфсизлик хизмати иши эканлигига ишора этувчи бирорта далил йўқ?
Фарид Тухбатуллин: Улардан ташқари яна ким ҳозирги вақтда бизнинг веб саҳифамиз овози ўчишидан манфаатдор? Туркманистон Ташқи ишлар вазирлиги бир неча бор бизнинг вебсаҳифамизни нотўғри ахборот тарқатишда айблаб, баёнотлар билан чиқди. Бундан ташқари биз ўз матбуот баёнотимизда улар томонидан қилинаётган қатор амалларни келтириб ўтганмиз. Шунинг учун бизда бу иш туркман хавфсизлик хизмати ташаббуси билан қилинган, дея ҳисоблаш учун асос бор деб ўйлаймиз.
Би-би-си: Веб саҳифангизга бузиб кириш биринчи марта бўлаяптими?
Фарид Тухбатуллин: Йўқ, илк бор бу каби ҳодиса ўтган йили, Туркманистон президенти Хавфсизлик кенгашида чиқиш қилиб, тўҳматчилар билан курашиш кералкигини айтганидан сўнг рўй берганди. Веб сайтимизга ҳужум қилишган, лекин у қадар жиддий зарар етказилмаганди, ярим кунча уриниб, яна ишга солиб юборгандик. Лекин бу гал зарар анчайин жиддий.
Би-би-си:Ўшанда бунга ким жавобгар эканлигини аниқлаганмисиз?
Фарид Тухбатуллин: ЙЎқ, ўшанда жуда банд эдик ва бу билан шуғулланишга вақтимиз йўқ эди. Фақатгина қилган ишимиз веб саҳифа серверини Россиядаги Оврўпога ўтказганимиз бўлди. Шундай қилсак, хавфсизроқ бўлади, деб ўйлагандик. Лекин мана кўриб турибмизки, бундай эмас экан.
Би-би-си: Ҳозирда Австрия полицияси веб сайтингизга ҳужум қилганлар аниқ кимлар эканини топишга не қадар эриша олади, деб ўйлайсиз?
Фарид Тухбатуллин: Эҳтимолки, уларда бунинг имкони бордир. Мен шахсан бу соҳада мутахассис эмасман. Бу гал гап нафақат веб саҳифамизга бузиб кирилгани, балки бу ишни қилган хакерлар саҳифамиз обуначилари ва фикр-мулоҳазалар изҳор этганлар ҳақидаги маълумот ва электрон почта адресларини ошкор қилишганидир. Бу одамларнинг розилигисиз шахсий маълумотларни ошкор қилиш ҳисобланади ва жавобгарликка тортилиши керак бўлган жиноятдир. Шунинг учун бу иш билан полиция шуғулланиши керак.
Би-би-си: Полиция бу иш ортида ким турганлигини аниқлади ҳам дейлик, лекин кибер ҳужумчилар Туркманистон ичкарисида бўлса, уларни жиноиий жавобгарликка тортиш эҳтимоли борми?
Фарид Тухбатуллин: ЙЎқ. Албаттаки, бундай эҳтимол жуда кичик. Лекин биз учун хакерларни топиб жазолаш асосий мақсад эмас, буларнинг ҳаммаси, ҳаттоки, хорижда фаолият кўрсатаётган ахборот воситалри сўз эркинлигини бўғиш йўлидаги ҳаракатлар эканини намоён қилиш. Ана шу нарса биз учун муҳимроқ. BBC
МАРКАЗИЙ ОСИË Назарбоев Германияда операция қилинди
Нурсултон Назарбоев ҳам Ислом Каримов каби Марказий Осиё минтақасида узоқ йиллардан буён ҳокимият тепасида қолаётган лидерлардандир. 20.07.2011 Қозоғистон президенти Нурсултон Назарбоев Германиянинг Ҳамбург шаҳрида жарроҳлик амалиётига ётқизилди. Бу ҳақда Reuters агентлиги Германияда чиқадиган Bild таблоидига таянган ҳолда хабар тарқатди.
Маълумотларга кўра, Германия шимолидаги Ҳамбург-Эппендорф тиббиëт марказида Назарбоевнинг простата бези операция қилинган.
“Жарроҳлик амалиётидан сўнг Қозоғистон президенти ўзини яхши ҳис қилаётган”ини ёзган Bild нашри операция тафсилотлари ва бунинг нима учун зарур бўлиб қолганига аниқлик киритмаган.
Айни пайтда Ҳамбург-Эппендорф тиббиëт маркази матбуот котиби мижозлар тўғрисидаги ҳар қандай маълумот сир тутилишини айтиб, мухбирларнинг бу ҳақдаги саволларига жавоб беришдан бош тортган.
Сешанба куни қатор оммавий ахборот воситаларида Назарбоев Германиядаги энг яхши шифохоналардан бири экани, у қаттиқ қўриқланаётгани, Қозоғистон президенти хавфсизлигининг таъминланиши Германия ҳуқуқ-тартибот идоралари билан биргаликда амалга оширилаётгани ҳақида хабарлар пайдо бўлганди.
Ўтган ҳафта Қозоғистон расмийлари давлат раҳбарининг қисқа муддатли таътилга кетганини маълум қилгандилар. Газета.ру саволига кеча жавоб берган Қозоғистоннинг Германиядаги элчихонаси ходими эса "Нурсултон Назарбоев таътилда" эканини, шу боис "у дунёнинг исталган мамлакатида бўлиши мумкин"лигини айтган.
Ўз юртида Элбоши деб сийланадиган Назарбоев шу йилнинг 3 апрел куни муддатидан аввал ўтказилган сайловда¸ Қозоғистон Марказий сайлов комиссиясига кўра¸ 95 фоиздан кўпроқ овоз билан яна 7 йилга президентлик лавозимига қайта сайланган.
- Сайловда 90 фоиз сайловчининг иштирок этгани ва улардан 90 фоиздан ортиғининг менга овоз бергани Ғарб давлатлари учун сенсация бўлди, - деганди Нурсултон Назарбоев сайловнинг эртасига (4 апрел куни) сўзлаган нутқида.
Бердимуҳамедов матбуот устидан назоратни кучайтирмоқчи 25.07.2011
Туркманистон президенти ўтган ҳафтада ўтказилган ҳукумат мажлисида оммавий ахборот воситалари ишидан қониқмаганини билдирган. Бу ҳақда хабар қилган Turkmenistan.ru сайтининг ёзишича, Қурбанғули Бердимуҳаммедов бу борада бош вазир Майса Язмуҳаммедовага ҳам дашном бериб, уни танқид қилган.
Туркманистон президенти мамлакат матбуотида “ёзаётган мақоласи ҳақида жуда юзаки тасаввурга эга бўлган муаллифларнинг салоҳиятсизлиги ва нопрофессионаллиги кўриниб қолаётгани”ни қайд этган.
Қурбанғули Бердимуҳаммедов бош вазир ўринбосарига “оммавий ахборот воситалари ишини янада мукаммалроқ ташкиллаштириш”, газета ва журналларнинг муҳаррирларига эса “мақолалар сифатини янада амалийроқ назорат қилиш”ни топширган.
Туркманистон ҳудудида мустақил нашрлар мутлақо йўқ бўлиб, барча нашрлар давлатга тегишлидир.
Ҳукумат мажлисида Матбуотда ва бошқа оммавий ахборот воситаларида давлат сирларини қўриқлаш бўйича қўмита иши қаттиқ танқид қилиниб, унинг раиси Язмухаммет Язлиевга “ишда йўл қўйилган камчиликлар учун” хайфсан берилган.
Аснода Туркманистон президентининг бу аёвсиз танқиди Ободондаги портлашга оид тафсилотлар оммавий ахборот воситаларига сизиб чиқиб кетгани билан боғланмоқда.
Эслатиб ўтамиз, шу йил 7 июл оқшомида Туркманистоннинг Ободон шаҳридаги ҳарбий омборда портлаш рўй берганидан сўнг бу ҳақда турли нашрлар хабарлар чиқиб кетганди. Шундан кейин бу портлашлар оқибатида 13 фуқаро ва уч ҳарбий нобуд бўлганини тан олишга мажбур бўлгандилар.
Айни пайтда Туркманистон хорижидаги нашрлар норасмий манбаларга таянган ҳолда Ободондаги портлашда 200 га яқин киши ҳалок бўлгани, яна 200 га яқин киши тан жароҳати олганини ва уларнинг қирққа яқини ёш болалар бўлганини ёзгандилар.
Портлашлардан бир неча кун ўтгач, бу ҳақда биринчи бўлиб хабар тарқатган “Хроника Туркменистана” сайти хакерлар ҳужумига учраган. “Инсон ҳуқуқлари бўйича туркман ташаббуси” ҳуқуқни муҳофаза қилиш ташкилотига тегишли бу сайт, “Независимая газета”нинг ёзишича, Туркманистон махсус хизматлари томонидан ишдан чиқарилган. ozodlik.org
А.Брейвик устидан 35 дақиқалик маҳкама бўлиб ўтди Осло суди жума кунги иккита террор ҳужумини амалга оширган Андерс Беринг Брейвик устидан илк маҳкама бўлиб ўтди.
Исломга қарши экстремист гуруҳлар аъзоси бўлган 32 ёшли Брейвик 76 кишини ўлдирганини тан олган, аммо бунинг учун ўзини айбдор, деб билмаслигини айтган.
Шунингдек, бугун Норвегия халқи бу террор хуружлари чоғида қурбон бўлган 70 дан ортиқ киши хотирасига бир дақиқалик сукут сақлади.
Норвегия Бош вазири Йес Столтенберг эса ҳаммани даҳшатга солганига қарамай, бу зўравонлик Норвегияни очиқ жамият бўлиб қолишдан қайтаролмаслигини айтди.
- Бу зўравонлик бизни даҳшатга солди. Берилган қурбонлардан қаттиқ қайғудамиз. Аммо, Норвегия ҳозир баҳамжиҳат ва бизнинг ниятимиз аниқ: бу зўравонликка қарамасдан Норвегия очиқ ва демократик жамият бўлиб қолади, - деди Норвегия Бош вазири. ozodlik.org
Қандаҳор шаҳар ҳокими ўлдирилди 27.07.2011 Чоршанба куни Афғонистон жанубидаги Қандаҳор шаҳар ҳокими худкуш бомбачи томонидан ўлдирлди. Ғулом Ҳайдар Ҳамидийга қилинган ҳужум Афғонистон Президенти Ҳамид Карзай ҳукуматидаги асосий шахсларга қарши уюштирилаётган суиқасдларнинг навбатдагиси бўлди.
Қандаҳор шаҳар ҳокими Ғулом Ҳайдар Ҳамидий чоршанба куни ўз идораси олдида, портловчи мосламани салласи ичига яширган худкуш ҳужумининг қурбони бўлди.
Вилоят ҳокими матбуот вакили 27 июл куни Озодликка худкуш Қандаҳор шаҳар ҳокимлиги ховлисига қабилалар етакчилари иштирокидаги йиғин иштирокчиси сифатида кирган, дея маълум қилди. Оқсоқоллар шаҳар ҳокими билан ер билан боғлиқ тортишувлар хусусида гаплашаётган бўлган. Озодлик мухбири Содиқ Рештианий телефон орқали буларни хабар қилди.
- Бир неча дақиқа олдин шаҳар ҳокими ҳовлисида худкуш ҳужуми амалга оширилди. Ҳокимлик матбуот вакили шаҳар ҳокими Ғулом Ҳайдар Ҳамидий ва яна бир фуқаро ўлдирлиганини айтмоқда. Портловчи мосламани салласи ичига яишрган ҳужумчи қўриқчиларга ҳокимда гапим бор, деб ичкрига кирган,- дея хабар қилди Озодлик мухбири.
Толибон ҳаракати матбуот вакили Қори Юсуф Аҳмадий телефон орқали тарқатган баёнотида ҳужумчининг Толибон жангчиси бўлганини маълум қилди. Аҳмадийнинг таъкидлашича, худкуш сешанба куни ер устида чиққан тортишувда ҳалок бўлган икки бола учун қасос олган.
Шу ҳафта бошида, марҳум ҳоким Қандаҳорда ноқонуний қурилгани важидан бир нечта уйларни бузиб ташлашни буюрган эди. Ўша воқеада битта оиладан икки бола ҳалок бўлгани ва бир аёл тан жароҳати олганини маҳаллий полиция тасдиқлаган эди. Улар бузилган уй вайроналарида қолиб кетгани айтилмоқда.
Ҳамидийнинг ўлимидан бир неча кун аввал НАТО Қандаҳордаги хавфсизлик учун масъулиятни маҳаллий кучларга топширган эди.
Ўшандан бери вилоятда президент Карзайга яқин расмийларга нисбатан ҳужумлар кўлами кескин кўпайгани кузатилмоқда.
Бир ой аввал Қандаҳор вилоят кенгаши раиси, президентнинг укаси Аҳмад Вали Карзай ўз уйида тан соқчиси томонидан отиб ўлдирлди. Толибон ҳаракати тан соқчини ўз томонига оғдириб олганини иддао қилиб, бу ҳужум учун ҳам масълуияни ўз зиммасига олган эди.
Укасининг ўлдирилиши президент Ҳамид Карзай учун катта зарба бўлди. Чунки Аҳмад Вали Карзай мамлакат жанубида Афғонистон ва НАТО кучлари Толибонга қарши олиб бораётган операциялар учун муҳим шахс ҳисобланарди.
Афғонистон жанубида энг нуфузли шахс ҳисобланган Аҳмад Вали Карзайнинг ўлими Қандаҳорда ҳокимият учун курашнинг авж олишига ва президентнинг бу мингтақадаги иқтидорига жиддий путур етказди. Бундан ташқари Қандаҳорда ҳокимият вакууми пайдо бўлгани ҳақидаги хавотирлар пайдо бўлди.
Президент Карзай туғилиб ўсган Қандаҳор Толибон ҳаракатининг истеҳкоми ҳам ҳисобланади. Бундан ташқари Қандаҳор қабилалар ўртасидаги кураш саҳнаси ҳамдир.
Айни пайтда, Афғонистонда кўлами ошиб бораётган зўравонликлар фақатгина мамлакат жануби билан чекланиб қолгани йўқ.
Ўтган ҳафта жанггарилар Ўрузғон вилояти собиқ ҳокими Жон Муҳаммад Хоннинг Кобулдаги уйига бостириб кириб, уни ўлдирдилар. Собиқ ҳоким билан бирга Ўрузғондан сайланган парламент вакили Муҳамман Хошим Ватанвал ҳам отиб ўлдирилди.
Толибон ҳаракати Хоннинг ўлдирлиши учун масъулиятни ўз зиммасига олиб, ундан НАТО кучларига кўмаклашгани учун қасос олинганини маълум қилди. ozodlik.ort
Мисрликлар иккинчи инқилобга ҳозирланмоқда Муборак кетгани билан¸ унинг режими қолганидан ҳафсаласи пир бўлган мисрликлар яна кўчаларга чиқмоқда.
Миллионлаб мисрликлар "Ҳусни Муборак ва унинг режими йўқолсин!" деган талаб билан кўчаларга чиққанидан бери орадан олти ой ўтди.
Бутун дунë¸ айниқса жаҳоннинг авторитар ҳудудларида яқиндан кузатилган Миср кўчаларидаги бу исëн қисман мақсадига эришди ҳам - 11 феврал куни намойишлар кўлами ва босимига дош бера олмаган Ҳусни Муборак 30 йиллик ҳокимиятдан воз кечишга мажбур бўлди.
Аксар Миср халқи Муборакнинг кетишини кўчаларда байрам қилди - мисрликлар ўз ҳаëтларида илк бор халқ қудратини кўрди ва эркинлик¸ фаровонлик ҳақидаги ўз талабларини баралла айтиб¸ улар ижросини кутди.
Аммо Қоҳиранинг Таҳрир майдонида кулминацияга етган исëн бошланганидан роппа-роса олти ой ўтиб¸ инқилобчи мисрликлар ўзларини алданган ҳис қилмоқдалар.
Шу кунларда улар яна Таҳрир майдонига қайтиб¸ иккинчи инқилобга ҳозирланмоқдалар. Нега?
Таҳрир майдонида қад ростлаган норозилар чодирларига бош суққан Озодлик мухбири 25 дан ошиқ сиëсий гуруҳни ўзида бирлаштирган "Халқ иродаси ва бирдамлик жумаси" деб номланган оммавий тадбир ташкилотчиларидан шу саволга жавоб излади.
- Режим ўзгаргандек бўлди¸ аммо бизнинг талабларимиз ўша-ўша бажарилмай қолди. Бу эса¸ режим¸ аниқроғи унинг айрим қисмигина ҳокимиятдан тушдию¸ моҳият ўзгаришсиз қолди¸ деганидир. Шунинг учун ҳам бугун биз яна Таҳрир майдонида чодир тикиб¸ норозилик тадбирларини қайта бошладик. Биз режимнинг бутунлай кетиши ва мамлакатимизда ҳақиқий ўзгаришлар бўлишини истаймиз¸ дейди оммавий норозилик намойиши ташаббусчиларидан бири Ҳана Муҳаммад.
Унинг айтишича¸ янги намойишларда қўйилаëтган талаблардан бири собиқ режим амалдорлари барининг маҳкамага тортилишидир.
- Талабларимиз жуда кўп. Уларнинг асосийлари¸ собиқ режимдагиларнинг барчасини маҳкамага тортиш ва адолат қарор топишини таъминлашдир. Нега Муборак ҳалиям уй қамоғида қолмоқда? Биз уни қамоқда кўришни истаймиз. Айрим режим амалдорлари айбсиз деб топилди ëки энг кўпи билан беш йилга озодликдан маҳрум этилди. Уларнинг аксарияти Миср пулларини ўғирлаб¸ хориж банкларига жойлаштирган. Биз халқ пулларининг ўзига қайтарилишини истаймиз. Биз 28 январ куни намойишчиларни отган полициячилар жазоланишини хоҳлаймиз¸ дейди Озодлик билан суҳбатда Таҳрир майдонида чодир тикканлардан бири Ҳана Муҳаммад.
Иккинчи инқилобга ҳозирлик кўраëтган ëш намойишчилардан яна бири Ойша¸ Мисрни бошқаришни ўз назоратига олган Қуролли кучлар олий кенгаши ишидан қониқмаëтганини айтади.
- Инқилоб билан амалга ошган ягона иш - режим бошининг кетиши бўлди. Миср халқи сал бўлса-да эркинлик шамолини туйди. Бу инқилоб тажрибаси бизга намойишлар¸ кўча юришлари¸ тарғибот ва ташвиқот орқали ўз ҳаққимига эришиш мумкинлигини кўрсатди. Биз бундан сўнг овозимини ичимига ютиб¸ жим-жит юра олмаймиз¸ дейди Ойша.
Айни кунларда Мисрнинг Таҳрир майдонида куч йиғиб бораëтган норозилик ҳаракатини Шабаб-у-Саура номли гуруҳга уюшган ëшлар ташкил қилмоқда. Ҳозирда Таҳрир майдонидаги хавфсизлик учун назоратни ўз қўлига олган бу ëшлар¸ турли фитналар олдини олиш учун майдонга полиция ва қуролли кучларнинг яқинлашишига йўл бермаëтир.
Шабаб-у-Саура етакчиларидан бири Гамал Абдул Азим¸ намойишлар орқали Миср янги етакчиларини ҳақиқий ислоҳотларни бошлашга маъсул қилажакларини айтади.
- Биз эски режимни бутунлай улоқтиришни талаб қилмоқдамиз. Биз ҳақиқий ўзгаришлар¸ эркинлик ва адолат сўрамоқдамиз. Биз Муборак ва унинг режимдошлари маҳкамага тортилишини талаб қилаëтирмиз¸ дейди Озодлик мухбири билан суҳбатда ëш инқилобчилар етакчиси. ozodlik.org
31 июл куни Сурия ҳарбийларининг танклар ёрдамида Ҳама шаҳрига қилган ҳужуми оқибатида камида 60 одам ҳалок бўлди.
Бир ой давомида қамалда бўлиб келган Ҳама шаҳри якшанба куни тонгда Сурия армияси томонидан ишғол қилинди.
Қароргоҳи Лондонда жойлашган Сурия инсон ҳуқуқлари ташкилоти (Syrian Observatory for Human Rights) маҳаллий аҳоли ва шаҳар шифохоналаридан олинган маълумотларга таянган ҳолда Сурия ҳарбийларининг ҳужуми оқибатида камида 60 одам ҳалок бўлганини маълум қилди.
Би-би-сининг хабар қилишича, Сурия армияси тонг отиши билан танклар ёрдамида Ҳамага ҳужум бошлаган. Ҳама аҳолиси ҳар тўрт дақиқада танк снарядлари отилаётганини айтишган.
Сўнгги тўрт ой давомида президент Башар ал-Ассад истеъфосини талаб қилиб ўтказилаётган намойишлар пайти Ҳама шаҳрида энг йирик норозилик чиқишлари кузатилди.
Суриялик ҳуқуқ фаолларига кўра, 31 июл куни мамлакат шарқидаги Дейр ал-Зор шаҳрида ҳам Сурия ҳарбийлари томонидан олти намойишчи ўлдирилган.
Шунингдек, Дейр ал-Зор шаҳрида 57 ҳарбий, жумладан, икки лейтенант ва бир капитан намойишчилар томонига ўтгани айтилмоқда.
29 июл куни ўтказилган нарозилик намойишларида ўн минглаб одам иштирок этган эди.
Жума куни Дамашқ, Ҳама, Ҳомс, Латакия ва бошқа шаҳарларда ҳарбийлар билан тўқнашувлар оқибатида камида 20 одам ҳалок бўлгани хабар қилинди.
Бугун Британия Ташқи ишлар вазири Уилям Ҳейг президент Башар ал-Ассадни намойишчиларга қарши қонли ҳужумларни тўхтатишга чақириб, муборак Рамазон ойи олдидан рўй бераётган зўравонликлардан "ҳайратга" тушганини баён қилди.
Сурия: Ҳамага ҳужум ортидан 'ўлганлар сони ортиб бормоқда' Ҳама ҳукумат назоратидан анчайин чиқиб кетган дейиш мумкин Суриядаги инсон ҳуқуқлари гуруҳига кўра, армия мамлакат шимолидаги Ҳама шаҳрига танклар билан ҳужум қилган, оқибатда камида 80 инсон ҳаётдан кўз юмган.
Маҳаллий аҳоли вакиллари ҳар тўрт дақиқада снарядлар келиб тушаётганини айтишган ва шифохоналар ўлганлар ва яраланганлар билан тўлиб тошаётганидан огоҳлантиришган.
Ҳамани диссидентлар қалъаси дейиш мумкин. Шаҳар Сурия замонавий тарихида аҳамиятли ўрин тутиб келади.
Президент Башарнинг отаси Ҳафиз ал-Асад 1982 йил суннийлардан иборат Мусулмон Биродарлари қаршилигини синдириш учун Ҳамага қўшин жўнатганди. Ўшанда ўн минглаб одамлар ўлдирилган ва шаҳар том маънода ер билан яксон қилинган.
Амалиёт президентнинг укаси Рифъат тарафидан бошқарилган. Худди шундай, Президент Башар ал-Асад ҳам ҳозир Ҳамадаги нотинчликларни бостиришни ўз укаси Маҳерга юклаган.
Ҳамада 800, 000 аҳоли истиқомад қилади. Шаҳар 2011 йилги мамлакат бўйлаб кузатилаётган қўзғолонлар пайти ҳам энг йирик норозилик чиқишлари ва энг ёмон зўравонликларга саҳна бўлди. Ва ҳозир ҳукумат назоратидан анча чиқиб кетган ва исёнларнинг асосий марказига айланган.
Ой бошларида Қўшма Штатлар ва Франция элчилари намойишчиларга бирдамлик кўрсатиш учун дипломатик протоколни бузиб шаҳарга сафар қилишганди. Туркия Бош вазири Ражаб Тойиб Эрдўған эса, "яна бир Ҳама", яъни яна бир қирғин бўлмаслигилиги кераклигини таъкидлади.
Ҳукуматнинг қўшимча қилишича, қуроллилар икки аскарни ҳам ўлдиришган.
Қўшма Штатлар тарафи ҳодисаларни Сурия ҳукуматининг ўз халқи билан "тўла уруш" ҳолати сифатида таърифлашган.
Би-би-сининг Дамашқдаги мухбири Лина Синжабнинг хабар қилишича, охирги ҳужум билан расмийлар Рамазон ойи олди йирик кўламдаги нотинчликларга тоқат қилинмаслиги юзасидан огоҳлантирмоқда. Унга кўра, ушбу ойда норозилик чиқишлари кучайиши кутилаётганди.
Бироқ, мухбиримиз Ҳама халқи ҳукуматга итоатсиз қолаётганини айтади. Айримлар ҳамон кўчаларга чиқиб: "Бизни яна бир бор ўлдиролмайдилар", дея қичқиришаётгани айтилади. Улар бу билан 1982 йилги қирғинни назарда тутишган. Ўшанда Президент Асаднинг отаси Ҳафиз ал Асад шаҳардаги Исломчилар исёнини бостириш учун қўшин йўллаган ва ўн минглаб инсонлар ўлдирилган.
Жорий пайтги норозилик чиқишларида демократик ислоҳотлар ва сиёсий эркинликлар талаб қилинган. Халқаро доирадаги қаттиқ танқидлар ва жазо чораларига қарамай, ҳукумат норозилик намойишларни қаттиққўллик билан бостиришга ҳаракат қилаётган эса-да, намойишлар кўлами пасаймаган.
Мамлакат ичкарисидаги фаолларга кўра, қўшинлар ва танклар Ҳамага ҳужумларини тонг отиши билан бошлашган. Улар шаҳар марказига боришни олдини олиш учун маҳаллий одамлар томонидан ўрнатилган тўсиқларни босиб-янчиб ўтишган.
Ҳамадаги шифокорлардан бири телефон орқали матбуотга гапираркан, ўлганлар сони шиддат билан ўсиб бораётганини айтган.
Маҳаллий аҳолига кўра, электр ва сув таъминоит узиб қўйилган. Бу доим норозиликларни бостириш учун ҳарбийлик ҳужум қилишидан олдин қўлланиладиган усул экани айтилади.
Би-би-си мухбири Жим Муйрнинг қўшни Ливан пойтахти Байрутдан хабар қилишича, баланд иморатлар тепасида ҳам хавфсизлик кучлари ўрнашиб олишган.
Маҳаллий фаоллардан бирига кўра, шаҳар айрим қисмларида аскарлар танкларни ташлаб қочишган. Мухбиримизнинг айтишича эса, норози одамлар уч полиция станциясига ҳужум қилиб ёқиб юборишган. BBC
Сурия ҳукумати Ҳамага аёвсиз ишғол учун қораланмоқда Ҳукумат қўшинларининг 31 июл кунги амалиёти давомида 140 дан ортиқ одам ўлдирилгани айтилмоқда.
Халқаро жамоатчилик 31 июл куни Сурия ҳарбийларининг Ҳама шаҳрига қилган аёвсиз ишғолини кескин қораламоқда.
Сурия ҳарбийларининг Ҳама ва бу шаҳарга яқин ҳудуддаги норозилик намойишлари давом этаётган нуқталарга қилган ишғоли давомида камида 140 одам ўлдирилгани айтилмоқда.
Германия ва Италия ҳукуматлари президент Башар ал-Ассад режимининг бу ҳаракатини кескин қоралаб, БМТ Хавфсизлик кенгашини зудлик билан вазиятни муҳокама қилишга чақирмоқда.
АҚШ Президенти Барак Обама ва Европа давлатлари етакчилари ҳам Сурия қўшинларининг муборак Рамазон ойи арафасида қилган рейдини қоралади.
Барак Обама суриялик намойишчиларни "жасур" дея атади ва Сурия ҳукуматининг ўз фуқароларига қарши зўравонлик билан қилган ҳаракатидан "даҳшатга тушгани"ни билдирди.
Буюк Британия Суриянинг турли шаҳарларида ҳукм сураётган бугунги вазиятни ўнглашга оид халқаро жамоатчилик босимини кучайтиришга чақирди.
Шунингдек, Британия Ташқи ишлар вазири Уилям Ҳейг Сурия ҳукуматига босим фақатгина Ғарб давлатларидан эмас, балки араб давлатлари ва Туркиядан ҳам кўрсатилиши кераклигини урғулади.
БМТ Хавфсизлик кенгашининг Сурияга қаратилган йиғилиши тез орада бўлиши кутилмоқда. Бироқ, бу йиғилишда ҳам кенгаш аъзолари мунозарага кириб қолиши мумкинлиги кутилмоқда.
Шу вақтга қадар ҳам кенгаш Сурия президенти Башар ал-Ассад режими хусусида бир келишувга эришолмай келмоқда.
Британия, Франция, Германия, Португалия ва АҚШ ҳафталарки Суриядаги зўравонликларни қайсидир бир кўринишда қораловчи ҳужжат қабул қилинишини сўраб келмоқда.
Аммо, Ливияга ҳарбий интервенцияни қоралаган Россия, Хитой, Жанубий Африка, Ҳиндистон ва Бразилия Сурия режимига қарши, ҳаттоки, баёнотни қувватлашдан ҳам бош тортган.
БМТ Хавфсизлик кенгашининг доимий вакили бўлган Россия ва Хитой эса Ассад режимига қарши резолюцияга вето қўйишидан огоҳлантирган.
Суриядаги инсон ҳуқуқлари фаолларига кўра, 31 июл куни Ҳама шаҳри ва бошқа йирик ҳудудларда ҳукумат қўшинлари амалга оширган рейдлар чоғида камида 140 одам ўлдирилган.
Ўлдирилганларнинг 100 нафардан ортиғи Ҳама шаҳрига тўғри келмоқда ва бу норозиликлар бошланган март ойидан буён бу шаҳарга қилинган энг йирик ҳужум бўлди.
Сурия ҳарбийлари танк ва оғир қуроллар ёрдамида намойишчилар қўлбола қилиб қурган тўсиқларни вайрон қилгани, кўпчилик намойишчиларни эса ҳарбий снайперлар отиб ўлдиргани айтилмоқда.
Сурия ҳукумати хориж ахборот воситалари мухбирларига мамлакатга киришни тақиқлагани боис ҳуқуқ фаоллари бераётган хабарларга ва Youtube тармоғида пайдо бўлаётган видеотасвирларга ойдинлик киритиш имконсиз қолмоқда.
Мобил телефонларида олинган ва Youtube тармоғига қўйилаётган видеотасвирларда, жумладан, танкларнинг аҳоли уйлари, шаҳардаги биноларни ўққа тутаётгани, бир гуруҳ одамнинг жароҳатланганларга ёрдам беришга уринаётгани акс этган.
Айни пайтда бу тасвирлар фақат сунъий йўлдошга уланувчи телефонлар билангина дунёга узатилаётгани айтилмоқда.
Бундай имкони бўлмаганлар эса ҳимоясиз, дунёдан узилган ҳолда ҳукумат танклари босқини қаршисида ожиз қолаётгани айтилмоқда.
- Бугун менинг оилам аъзоларидан бири ўлдирилгани ҳақидаги хабарни эшитдим, лекин қайси бири ўлганини билмайман. У менинг онам, синглим ёки отам бўлиши мумкин. У ердан бирор ахборот ололмаяпмиз. Интернет, электр ва телефон тармоқлари узилган. Ҳамма сукутда қолган,- дейди ҳамалик қочқин Фирал Салғатам.
Сурия ҳукумати аввал бошданоқ Ҳамадаги зўравонликлар учун "бу шаҳарда қарор топган қуролли гуруҳлар"ни айблаб келмоқда.
Башар ал-Ассаднинг ўзи бу гуруҳларни мамлакатда ғалаён қўзғашга уринаётган "қутқучилар", деб қоралаган эди.
Рамазоннинг илк кунида ҳам Сурияда қон тўкилди 02.08.2011 Инсон ҳақлари билан шуғулланувчи гуруҳларга кўра¸ муборак Рамазон ойининг илк кунида Сурияда хавфсизлик кучлари амалга оширган зўравонликлар оқибатида камида 24 одам ўлдирилган.
Маркази Лондонда жойлашган Суриядаги инсон ҳақларини кузатиш гуруҳининг билдиришича¸ қурбонларнинг аксар қисми якшанба кундан бери оғир ҳарбий амалиëтлар нишонига айланган Ҳама шаҳрида содир бўлган.
Якшанба куни¸ хабарларга кўра¸ бутун Сурия бўйлаб 100 дан ошиқ одам нобуд бўлди.
БМТ Хавфсизлик кенгаши Сурия ҳукуматини қоралади БМТ Хавфсизлик кенгаши демократик ислоҳотлар талаб қилиб норозилик намойишларига чиққан фуқароларига қарши шафқатсиз чоралар кўраётган, натижада қон тўкилишига йўл қўяётган Сурия ҳукуматига босимларини кучайтирди.
Хавфсизлик Кенгаши уч кун давом этган муҳокамалардан сўнг чоршанба куни Сурия ҳукумати ҳаракатларини қоралади.
Кенгаш қабул қилган баёнотда ҳукумат кучлари тинч фуқароларга нисбатан куч қўллангани ва қонунбузарлар жавобгарликка тортилиши кераклиги таъкидланади. Бироқ Хавфсизлик кенгаши Ғарб давлатлари истаганидай кучлироқ резолюция қабул қила олмади.
Бунга Кенгашнинг вето қўйиш ҳуқуқига эга доимий аъзолари Россия ва Хитой қаршилик кўрсатди. Москва ва Пекиннинг фикрича, Сурия бўйича резолюция қабул қилиниши бу мамлакатга қарши Ливияга нисбатан қўлланилганидай ташқи ҳарбий интервенцияга йўл очиб бериши мумкин.
Хавфсизлик кенгаши баёнотида Сурияда инсон ҳуқуқлари бузилиши ҳолатлари кўплаб кузатилгани, ҳукумат кучлари тинч фуқароларга нисбатан куч қўллагани ва қонунбузарлар жавобгарликка тортилиши лозимлиги таъкидланади.
Ҳужжат Сурия ҳукумати зўравонликларга чек қўйиш ва томонларни босиқликка чақиради. Баёнотда норозилик акциялари иштирокчилари ҳам давлат муассасаларига ҳужум қилишдан тийилишга ундалган.
БМТ Бош котиби Бан Ки Мун Сурияда сўнгги кунларда намойишчиларга қарши қон тўкилишига олиб келган зўравонликлар тўғрисидаги хабарлардан хавотир билдириб, бундай деди:
- Мен Хавфсизлик кенгаши бугун қабул қилган баёнотни халқаро ҳамжамиятнинг очиқ муждаси сифатида олқишлайман. Дунё Сурияда тобора ёмонлашиб бораётган вазиятни чуқур ташвиш билан кузатиб турибди. Бироқ сўнгги кунлардаги воқеалар даҳшатлидир. Президент Ассад ва умуман Сурия расмийларига зўравонликни тўхтатишни сўраб яна бир бор мурожаат қилмоқчиман,- деди БМТ Бош котиби.
Оиласи Сурияни 40 йилдан бери бошқариб келаётган президент Ассадга қарши исён жорий йилда Миср ва Туниснинг узоқ йиллик ҳукмдорлари ағдариб ташланишига олиб келган воқеалардан кейин бошланиб кетган эди.
Бироқ Суриядаги намойишлар Араб давлатларида рўй берган бу каби воқеаларнинг энг қонлиси бўлди.
Суриядаги инсон ҳуқуқлари ҳимояси билан шуғулланувчи нодавлат ташкилоти ҳисоб-китобича, мамлакатда 15 мартда аксил-ҳукумат акциялари бошланганидан бери 1600 дан зиёд фуқаро ҳамда хавфсизлик кучларининг тақрибан 370 ходими ўлдирилган.
Европарламент: Тимошенко сиёсий мотивлар боис ҳибсга олинди
06.08.2011 Европарламент раиси Ежи Бузеки Украинанинг собиқ Бош вазири Юлия Тимошенконинг ҳибсга олиниши ортида фақат сиёсий мотивлар яширинганини айтди. Европарламент раиси Ежи Бузеки Киев судининг Украинанинг собиқ Бош вазири Юлия Тимошенкони ҳибсда сақлаш тўғрисидаги қарорини сиёсийлаштирилган дея баҳолади.
Европа Иттифоқининг Ташқи сиёсат бўйича комиссари Кэтрин Эштон ва Еврокомиссиянинг Европа Иттифоқини кенгайтириш масаласига оид идораси бошлиғи Штефан Фюле қўшма баёнот чиқариб, Тимошенконинг ҳибсга олинишидан ташвиш билдирдилар.
АҚШ ҳам Тимошенконинг ҳибсга олиниши ортида сиёсий мотивлар яширган дея таъкидлади.
Швеция Ташқи ишлар вазири Карл Билдт ҳам Твиттир орқали хабар йўллаб, Тимошенконинг ҳибсга олинишини "улкан мамлакатнинг катта камчилиги" ўлароқ баҳолади.
Украина президентининг матбуот котиби Дарка Чепак матбуотга берган маълумотида президент Виктор Янукович собиқ Бош вазир Юлия Тимошенконинг ҳибс қилинишга ҳеч қандай алоқаси йўқлигини ва президент маҳкама жараёнига мутлақо аралашмаганини маълум қилди.
5 август куни Киев суди Украинанинг собиқ Бош вазири Юлия Тимошенкони ҳибсда сақлаш тўғрисида қарор чиқарди.
Суд ўз ҳукмида айбланувчи маҳкама чоғида гувоҳларнинг сўроқ қилинишига системали тарзда ҳалақит берганини сабаб қилиб келтирди.
Прокурор Лилия Фролова Тимошенконинг ҳибсга олинишини шундай изоҳлади.
- Судя Киреев уни жавобгар процессуал қоидаларга амал қилиши ҳақида кўп марта огоҳлантирди. Бу огоҳлантирувлар унга таъсир қилмади. У суд жараёнида ўзини жуда ёмон тутди. Суд ҳайъатига қарши таънали сўзлар гапириб келди,- деди Лилия Фролова.
5 август куни Украина Бош вазири Николай Азаров Тимошенкога қарши гувоҳ сифатида судда кўрсатма берган эди.
Тимошенко ҳибсга олинишидан аввал, суд танаффуси пайти журналистларга интервю бериб, айнан Азаровни ноўрин саволларга тутгани уни ҳибсга олинишига сабаб бўлгани ҳақида гапирди.
- Чунки мен Азаровга RosUkrEnergo компаниясидаги коррупцияга оид ноўрин саволлар бердим. Шундан кейин прокурор дарров шаҳарни тарк этмаслик ҳақидаги тақиқни, ҳибсга олиш билан ўзгартирди,- деди Тимошенко.
6 август куни Украина мухолифати Тимошенконинг ҳибсга олингани ортидан Украина парламенти - Олий Раданинг навбатдан ташқари йиғилишига тўпланишни режалаштираётгани маълум қилинди.
Киевда эса 5 август куни Тимошенконинг ҳибсга олинишга норозилик сифатида бошланган муддатсиз норозилик акциялари давом этмоқда.
Тимошенкога қўйилаётган айблов 2009 йилда Россия билан газ сотиб олиш тўғрисида шартнома имзолагани билан боғлиқ. Терговчилар шартномада кўрсатилган нарх ҳаддан ташқари қиммат бўлганини айтмоқда.
Тимошенко Украина давлат бюжетига 190 миллион АҚШ доллари миқодорида зарар етказганликда айбланган. Агар айблов тасдиқланса, Тимошенко 10 йилга қадар қамоқ жазосига ҳукм қилиниши мумкин.
Шунингдек, агар айбдор топилса, Тимошенко кейинги йилдаги парламент сайловларида иштирок этиш ҳуқуқидан маҳрум бўлади.
Тимошенко қонунга зид иш қилмагани, ўзига қўйилаётган айбловлар сиёсий мотивларга асослангани ва президент Виктор Янукович томонидан уюштирилганини таъкидлаб келмоқда.
Ўшлик ўзбек тадбиркори мулкини қайтариш учун курашмоқда
Ўшлик ўзбек тадбиркорлар ўзларига нисбатан босим давом этаётганини айтишади. 06.08.2011 Басира Ўш қирғинидан сўнг мол-мулки тортиб олинган ўзбек тадбиркорлари мулкни суд орқали қайтариб олишга ҳаракат қилмоқда. Ўш вилояти Новқат туманида яшовчи Ғофуржон Дадажонов ўн йил олдин “Қурувчи” ҳиссадорлик жамиятидан 380 минг сўмга ташландиқ ерни сотиб олади.
- Шу олган ерим ташландиқ , хароба ер эди. Ҳар хил тошлардан, ахлатлардан тозалаб, тупроқ олиб кириб, боғ қилиб меҳнат қилаётган эдим. 2010 йилдаги икки миллат ўртасидаги жанжалдан фойдаланиб, қирғиз миллатидаги одамлар бориб, шу ерни босиб олиб, ҳозирда бу боғда икки оила яшаяпмиз. Шу вақтнинг ўзида ҳуқуқ-тартибот идораларига арз қилсам, олдининга ўзбеклигим учун арзимни қабул қилмади. Кейин қабул қилишди, лекин амалий ёрдам бўлмаяпти, -дейди новқатлик Ғофуржон Дадажонов.
Суҳбатдошимиз Қирғизистон Бош прокуратурасига, мамлакт президенти номига ҳам шикоятлар йўллаган. Бироқ бу аризалар яна Новқат туманига қайтарилган.
Ўн йил ичида ташландиқ ердан 3 гектарлик боғ қилган Ғофуржон ака бир йилдан буён ерининг ҳосилини бошқалар териб олаётганини ачиниб гапиради:
- Еримда минг тупдан ортиқ мевали дарахт бор. Хўжаликка керак бўладиган нарсаларим шу ерда эди. Бу нарсаларни ўғирлаб олиб чиқиб кетишди. Меваларни сотишиб, мол-қўйларига едиришиб юрибди, - дейди у.
- Бизда текширув бўлган. Ер можароси суд тартибида ҳал қилинаяпти. Чунки бу ерни Ғофуржон Дадажонов ноқонуний сотиб олган. Бу ер ҳиссадорлик жамиятининг аъзоларига тегишли бўлган. Ҳиссадорлик жамияти раиси ноқонуний йўл билан сотган. Ҳозир унга нисбатан ҳам жиноий иш очилган, -деди Новқат туман прокурори Суюн Сатвалдиев.
Новқат прокурори ерни эгаллаб олмоқчи бўлганлар айни пайтда қурилиш ишларини тўхтатишганини ва мазкур ер масаласи суд тартибида ҳал бўлишини айтиб ўтди. Шунингдек, туман прокурори бу ҳолат юзасидан миллатчилик факти аниқланмаганини таъкидлади.
Яна бир ўшлик тадбиркор Ғулом Бегалиев айни пайтда ўзига тегишли мулкни қайтара олмай юрганини айтади:
- Менда суратхона ва “Гули ”кафеси бор эди. Улар алоҳида-алоҳида жойда эди, - дейди ўшлик тадбиркор Ғулом ака.
Ўш воқеаларидан сўнг мулкини сақлаб қолиш учун қирғиз дўстига ишонч қоғози ёзиб беради.
Айни пайтда ўшлик тадбиркор ишонч қоғозини бекор қилганини, шунга қарамасдан кафе ва суратхонанинг янги эгаси расмийлаштиришга уринаётганини айтади.
- Вице мэрни олдига кирсам, “икковингизга ҳам йўқ қиламиз” деяпти. Мен йўқ жойдан тикласам, мендан олган танишим билан тенг қилиб, йўқ қилса. Бу рейдерлик, босиб олиш бўлаяпти-да,- дейди ўшлик тадбиркор Ғулом Бегалиев.
Ўшлик ҳуқуқ фаоли Равшан Гапировга кўра, Ўшда эгалланиб олинган кафе ва ресторанлар ортида маҳаллий хукумат вакиллари туришибди.
- Агар улар бош бўлмаса, шаҳарда бўлаётган ишларни қандай билмай қолиши мумкин? Ўзбекларнинг ёнмаган, куймаган ресторанларининг хозирги эгалари бошқалар бўлди. Ҳаммасининг номини ўзгартиришди. Ўзларининг қирғиз одамларидан ишлатиб кўрди. Бўлмаганидан кейин яна ўзбекларни таклиф этишиб, ишсиз юрганлар ишлаб бераяпти, - дейди Равшан Гапиров.
Айтиб ўтиш жоизки, Ўш воқеаларидан сўнг ўзбекларга тегишли бўлган кўп иншоотлар ва корхоналар тортиб олингани айтилиб келинади.
“ЎшТВ” телекомпанияси эгаси Ҳалил Худойбердиев бир йил олдин унинг ширкати шахсан Ўш мэри Мелис Мирзақматов томонидан куч билан тортиб олинганини маълум қилган эди. Ўш мэри эса бу маълумотни рад этиб, "Ўш ТВ" қонуний равишда сотиб олинганини билдирган.
Айни пайтда ўшлик депутат, тадбиркор Дилшод Мўминовга тегишли бўлган “Гулноза” ва “Қашқар” кафелари ҳам Ўш воқеаларидан сўнг титул миллат вакиллари қўлига ўтиб кетган.
07.08.2011 7 август куни Сурия ҳарбийларининг танклар ёрдамида Дейр ал-Зор шаҳрига қилган ҳужуми оқибатида камида 20 одам ҳалок бўлди.
Халқаро ҳамжамият президент Башар ал-Ассад режимидан зўравонликларни тўхтатишни талаб қилаётган бир пайтда Сурия қўшинлари мамлакат шарқидаги Дейр ал-Зор шаҳрини танклар ёрдамида ишғол қилди.
Воқеа гувоҳларига кўра, ҳукумат қўшинлари 7 август куни эрта тонгда тахминан 200 та танк ёрдамида шаҳарга бостириб кирган.
Маҳаллий ҳуқуқ фаолига кўра, ҳукумат қўшинлари шаҳарнинг тўрт томонидан бирданига ҳужум қилган ва айни пайтда Сурия армияси шаҳарнинг саккизта туманини ўз назоратига олган.
Сурия қўшинлари Дейр ал-Зорнинг саккизта туманини ўз назоратига олди. 7 август куни президент Башар ал-Ассад муҳолифат назоратида бўлган иккита шаҳарда ҳукумат кучлари ўз назоратини ўрнатганини маълум қилди.
Бу ҳақда эълон қилган САНА давлат агентлиги хабарига кўра, Сурия раҳбари намойишчиларга қарши қатоғонни давом эттиришини таъкидлаган.
Ал-Ассад намойишчиларнинг ҳаракатлари "қонундан ташқари" эканини айтиб, ҳукумат "ўз фуқароларининг хавфсизлигини ҳимоя қилиш мажбурияти" йўлида курашни давом эттиришини айтган.
7 август куни Суриянинг турли шаҳарларида ҳукумат қўшинларининг зўравонликлари оқибатида жами 47 киши ҳалок бўлган. Ҳомс шаҳридаги намойишларни бостириш пайти тўққиз киши, жумладан, бир бола ҳам қурбон бўлган.
Сурия қўшинлари 31 июл куни ишғол қилган ва айни пайтда ташқи дунёдан бутунлай узиб қўйилган Ҳамадаги вазият ҳақида деярли маълумотлар йўқ.
Беш ойдирки сурияликлар Башар ал-Ассад истеъфосини талаб қилиб келмоқдалар. Ҳукумат қўшинларининг фаол ҳаракатига қарамасдан Суриянинг деярли барча шаҳарларида президент Башар ал-Ассад истеъфосини талаб қилиб ўтказилаётган намойишлар давом этмоқда.
Сурия қўшинларининг Дейр ал-Зорни ишғол қилиши БМТнинг Башар ал-Ассад режимидан зўравонликларни тўхташини сўраган бир пайтга тўғри келди.
БМТ Бош котиби Бан Ки Мун Сурия Президенти Башар ал-Ассад билан телефон орқали суҳбатлашиб, уни тинч аҳолига нисбатан куч ишлатишни зудлик билан тўхтатишга чақирди.
БМТ матбуот хизмати тарқатган маълумотга кўра, Бан Ки Мун суҳбат давомида Суриядаги вазиятдан чуқур ташвишда эканлигини, зўравонликлар халқаро ҳамжамият хавотирига сабаб бўлаётганини билдирган.
Бан Ки Мун Башар ал-Ассаддан зўравонликларни зудлик билан тўхтатишни сўради. Бан Ки Мун сўнгги уч ой давомида Башар ал-Ассад билан сўзлашишга ҳаракат қилиб келгани, лекин Сурия раҳбари унинг илтимосларига жавоб бермасдан келгани айтилмоқда.
4 август куни БМТ Хавфсизлик кенгаши Сурия ҳукумати ҳаракатларини қораловчи резолюция қабул қилган эди.
Мазкур ҳужжатда Сурия ҳукумати кучлари тинч фуқароларга нисбатан куч қўллангани ва қонунбузарлар жавобгарликка тортилиши кераклиги таъкидланган ва норозилик акциялари иштирокчилари ҳам давлат муассасаларига ҳужум қилишдан тийилишга ундалган.
7 август куни Туркия ҳукумати ҳам Суриядаги зўравонликларга жим турмаслигини эълон қилди.
Туркия Бош вазири Ражаб Тойиб Эрдўғон Анқара Суриядаги зўравонликларга ортиқ томошабин бўлиб тура олмаслигини маълум қилди.
Эрдўғонга кўра, сешанба куни Туркия Ташқи ишлар вазири Аҳмат Довут ўғли Дамашққа йўл олади ва Туркия қўшни мамлакатдаги зўравонликларнинг кучайиб кетаётганидан "сабр косаси тўлгани" ҳақидаги хабарни етказади.
Суриялик ҳуқуқ фаоллари маълумотига кўра, беш ойдан буён давом этаётган норозилик намойишлари пайтида жами 2000 га яқин одам ҳалок бўлган.
Жаҳон биржаларидаги кўрсаткичлар бир ҳафтадан бери пасайишда давом этмоқда. 08.08.2011 Жаҳон иқтисоди янги синовларга юз тутди. Душанба куни Осиё қимматбаҳо қоғозлар бозоридаги савдолар кўрсаткичларнинг тушиб кетиши билан бошланди. Бир томонда Қўшма Штатларнинг кредит рейтинги пасайгани, бошқа томондан Европада Италия ва Испаниянинг қарзлари билан боғлиқ вазият жаҳон иқтисоди яна инқирозга юз тутиши мумкин, деган хавотирларга сабаб бўлмоқда.
Душанба куни Япония қимматбаҳо қоғозлар биржасининг асосий кўрсаткичи Nikkei кунни қарийб 1 фоизга арзонлашиш билан бошлади. Бунинг ортида Жанубий Кореяда Коспей индекси 1,5 фоиз, Австралия биржасида S&P/ASX-200 кўрсаткичи 2,2 фоиз ва All Ordinaries қоғозлари 2,3 фоизга пастга кетди.
Европа Марказий банки облигацияларни сотиб олиш дастурини “фаол амалга ошириш”га тайёрлиги эълон қилди. Бу баёнот еврозонага кирувчи давлатлар, айниқса қарз ботқоғида чиқа олмаётган Италия ва Испания иқтисодларига бўлган ишончни ошириш илинжида қилинди.
Душанба куни, Катта Еттиликка кирувчи давлатлар расмийлари душанба куни қимматбаҳо қоғозлар бозоридаги вазиятни муҳокама қилишни давом эттиришади. Якшанба куни уюшмага аъзо давлатлар расмийлари маслаҳатлашувлар ўтказиб, “молиявий барқарорлик ва ўсишни таъминлаш учун барча чораларни кўришни” ваъда қилди.
АҚШ ва Европадаги иқтисодий бўҳронлар шундоқ ҳам жаҳон молиявий бозоридаги вазиятга салбий таъсир ўтказиб турган бир пайтда, шанба куни Standard & Poor's молиявий ширкати Қўшма Штатларнинг кредит рейтингини ААА даражасидан бир поғона пастроққа АА+ кўрсаткичига тушургани саросимани янада кучайтириб юборди.
Иқтисодчилар мисли кўрилмаган бу ходиса, жаҳон молиявий бозорида янги даврнинг бошланишини англатади, демоқда. Уларнинг фикрича, АҚШ кредит рейтинги пасайиши олдиндан айтиб бўлмайдиган оқибатларга олиб келиши мумкин.
Seaport Securities молиявий ширкати таҳлилчиси Тэд Вайсберг “Биз бундай ҳодисани аввал бошдан кечирмаганмиз. Одамлар нимани кутиш кераклигини билмайди” деб ёзди ўз сайтида.
Айни пайтда CNNMoney ресурси “Ҳеч нарса рўй бермаслиги ҳам мумкин. Япония ўз рейтинги тушганида, бунинг узоқ муддатли оқибатлари бўлмаганига гувоҳ бўлган эдик. Кўпчилик АҚШдаги вазият ҳаммага яхши маълум бўлгани боис, рейтингнинг тушиши оқибатлари минимал бўлишини башорат қилмоқда”, дея ёзди.
Лекин баъзи таҳлилчилар фикрича, Standard & Poor's ширкатининг шунчаки рамзий, деб айтилаётган қарори АҚШ иқтисодига бўлган ишончга катта путур етказиши ва АҚШ долларини жаҳон валютаси мақомидан маҳрум қилиши мумкин.
Душанба куни Катта еттиликка кирувчи АҚШ, Германия, Британия, Япония, Франция, Канада ва Италия молия вазирлари телефон орқали вжудга келган вазиятни муҳокама қилишни давом эттиради.
Вафқулодда музокаралар давом этаркан ҳам Европа, ҳам Америка расмийлари вазиятни назорат остига олиш бўйича етарли ва тезкор чораларни кўрмаганликда танқид қилинмоқда.
Душанба куни Хитой матбуоти АҚШ Конгрессидаги Демократлар ва Республикачилар Америка кредит рейтинги пайсайтирилгани учун бир-бирини айблаш ўрнига муаммоларни ҳал этиш чорасини кўриши лозим, дея ёзди. Хитойнинг давлатга қарашли Xinhua агентлиги душанба куни эрталаб эълон қилган мақолада: “Афсуски, ўз хатолари устида бош қотириб, муаммоларни ҳал этиш чораларни қидириш ўрнига Демократлар ва Республикачилар рейтингни пасайтириш тўғрисидаги қарорни шубҳа остига олмоқда ва бир-бирини айбламоқда”, деган кескин фикрларни эълон қилди. “Вашингтондаги шўх йигитлар яна муаммо чиқрмасдан олдин хўроз урушини тўхтатишлари лозим”, дейилади яна мақолада.
Вашингтоннинг ўзи ҳам АҚШ Конгресси вақтида ҳаракат қилмаганини тан олмоқда. Оқ уй матбуот вакили Жэй Карни Демократлар ва Республикачилар дефолтнинг олдини олиш мақсадида АҚШ давлат қарзи миқдорини ошириш муросаси устида узоқ баҳслашиб қолди, дея баён қилди.
Ўшдаги судларда калтакланган адвокатларнинг аксарияти ўзбекларнинг ҳимоячиси экани айтилмоқда. 08.08.2011 Ўш воқеаларига алоқадорликда айбланаётган ўзбекларнинг адвокати Татяна Томина ўтган ҳафтада яна дўппосланди. Томинага кўра, воқеа 2 август куни Ўш шаҳар суди биносида содир бўлган.
- Бир аёл ёнимга яқинлашибоқ сумкаси билан уриб қолди. Кейин эса тепкилай бошлади. Унга яна уч аёл қўшилди. Ёнимда ҳамкасбим Таштемир уулу Алмаз бор эди. У мени ҳимоя қилишга уринди. Бошқа ҳеч ким мени ҳимоя қилгани йўқ. Суд котиблари ва уларнинг ёрдамчилари ўзларини ишлаганга солиб, бошларини эгиб ўтираверди, - дейди ўша куни ўз ҳимоясидаги Анвар Йўлдошев иши бўйича Ўш шаҳар суд биносига борган Татяна Томина.
Адвокатнинг айтишича, уни аёллар чангалидан соқчи милиционер қутқариб қолган.
- Биз суд биносини ичидан чиқолмай қолдик. Кейин улар тош кўтариб келишди. Суд котиблари чиқиб кетишди, йўлакда фақат ҳамкасбим иккимизгина қолдик. Улар бизга яна даф қилаётган пайтда маҳбусларга соқчилик қилувчи милиционер келиб қолди ва аёлларни бинодан қувиб чиқарди. Кейин мен милиция навбатчисига қўнғироқ қилдим ва улар мени у ердан олиб чиқиб кетишди, - дер экан Томина ўзини калтаклаган аёлларнинг жабрланувчиларга алоқаси йўқлигини, уларни кимдир ёллаган бўлиши мумкинлигини тахмин қилади.
Томинанинг айтишича, адвокатга 3 август куни Ўш шаҳар ички ишлар бошқармасида ҳам даф қилишган. Адвокат бу куни жабрланувчи томон уни таҳқирлаб, қўрқитганини айтади.
Ўтган ҳафтадаги калтакланишлардан сўнг буйруги ва бели оғриётганидан шикоят қилган Томина бу воқеалар юзасидан прокуратурага ариза ёзган.
- Бугун урологга бориб кўрингандим. Шифокор мендан: “Ўзбекларни ҳимоя қилгандирсан-да?” дея ўсмоқчилаб сўради. Мен унга: “Сиз ўз ишингизни қилинг, яъни мени даволанг, кимни ҳимоя қилишни эса ўзимга қўйиб беринг” дедим, - дейди адвокат.
Татяна Томина ҳуқуқ-тартибот идоралари ва судларда адвокатларнинг ишлаши учун шароит яратиб берилмаётганидан ҳам шикоят қилади.
Аснода адвокат Томинанинг калтакланиши юзасидан Human Rights Watch ҳуқуқни муҳофаза қилиш халқаро ташкилоти баёнот билан чиқди.
“Биз Татяна Томинанинг хавфсизлигидан ўта хавотирдамиз. Бу ҳужум ўтган йилги нохуш ҳодисалар ортидан содир бўлмоқда. Расмийларнинг бу воқеалар юзасидан текширув ўтказиб, айбдорларни топиб, уларни жазолай олмаётгани ҳужумчиларни янада ҳаволантираяпти”, дейилади Human Rights Watch баёнотида.
Маълумотларга кўра, ўтган 10 ой давомида июн воқеалари бўйича маҳкама жараёнларида этник ўзбеклар манфаатларини ҳимоя қилган Татяна Томинага 4 маротаба ҳужум қилинган.
Ўшда адвокатларни калтаклаш айниқса 2010 йил кузида авж олганди. Масалан, 30 сентябр куни адвокат Таир Асанов, 13 октябр куни Татяна Томина, Дилбар Турдиева, эртаси куни Динара Турдиматова каби неча адвокат жабрланувчилар томонидан калтакланганди.
Адвокатларга ҳужумнинг янги тўлқини шу йил июн ойида қайта бошланганди. Хусусан, адвокат Валерян Вахитовга16 июн куни Ўш шаҳар суди биносида жабрланувчи тарафнинг вакиллари ҳужум қилишган ва 2010 йилнинг июнидаги воқеаларда иштирок этганликда айбланиб қўлга олинган ўзбек йигитини ҳимоя қилишдан воз кечишини талаб этишганди.
22 июн куни эса Ўш шаҳридаги ҳарбий қисмлардан бирида ўтаётган суд жараёнида адвокатлар Татяна Томина ва Улуғбек Усмонов Ўш қирғинида қотиллик содир этганликда айбланаётган ўзбекларни ҳимоя қилаётгани учун номаълум аёллар таҳдид қилишган ва калтаклашмоқчи бўлишган. Татяна Томина ўшанда ўзини ва ҳамкасбини ҳарбий қисм аскарлари сақлаб қолганини, аскарлар адвокатларни яширин йўллар орқали ҳарбий қисмдан чиқариб юборишганини айтганди.
Қирғизистон Олий суди матбуот котиби Бақитбек Рисалиев маҳкама жараёнларида суд иштирокчиларини ҳимоя қилиш аслида ҳуқуқ-тартибот идоралари вакилларининг вазифасига киришини урғулайди. Озодликнинг қирғиз шўъбасига берган суҳбатида Рисалиев “ҳозир адвокатларнигина эмас, ҳакамларни ҳам калтаклаб кетишлар бўлиб тургани”ни қайд этган.
Қирғизистон Ички ишлар вазирлиги Жамоат тартибини сақлаш бош бошқармаси раҳбари Турсунбек Чалов ўтган йилнинг апрел ва июн воқеалари бўйича маҳкама жараёнларида хавфсизлик чоралари кўрилаётганини, шунга қарамай, маҳкама мажлисларида қонунбузарликлар камаймаётганини айтади.
- Бу қонунбузарликлар асосан жабрланувчилар томонидан содир этилмоқда. Уларни тушунса бўлади, яқинларини йўқотганлари учун аламдан шундай қилаётган бўлишлари мумкин, - дер экан Турсунбек Чалов бундай ҳужумларга жабрланувчиларнинг адвокатлар иши моҳиятини тушунмаганлик сабаб бўлаётганини қўшимча қилади.
Мутахассисларга кўра, Қирғизистонда адвокатлик фаолияти тўғрисидаги қонунда адвокатлар дахлсизлиги ҳақида махсус модда бор, бироқ амалда бу қонун ишлаётгани йўқ.
Чироқчи туманининг Чиғана қишлоғидаги хонадонлардан бирида бир неча кун муқаддам бўлиб ўтган тўй кечаси якунига яқинлаган кезда куёвнавкарлар маҳаллий одатга мувофиқ куёвни гўшангага кузатишдан олдин осмонга отиб қутлаш маросимига киришган пайтда фожиа юз берди¸ деб ëзди “Harakat.net” нашри.
Бу тўйда меҳмон бўлган кекса чиғаналик буванинг сўзларига таяниб, чироқчилик Эшмурод аканинг Озодликка айтишича, базми-жамшидда ичиб маст бўлиб қолган куёвнавкарларнинг қалтис ҳаракати 20 ёшлар атрофидаги куёв боланинг гўшанга остонасидаги фожиали вафотига сабаб бўлган.
- Йигитлар куëвни кўтариб, осмонга отиб тушираëтган экан¸ ерга тушиб ўлиб қолибди йигит, дейди. Қишлоқдош бир чол кўрган экан, айтиб қолди. Салкам 70 га яқинлаган чол гапириб бериб ҳам йиғлаб юборди, шўрлик. Фарзандни тарбиялаб, 20-25 ëшга олиб боргунча одам қанча яхши кунларни, қанча ëмон кунларни бошдан ўтказади, ахир. Шундоқ тўйи кунида қўлдан бериш қанчалик оғир, дейди чироқчилик Эшмурод ака.
Унга кўра, кейинги пайтларда тумандаги тўй маросимларда одам ҳаётига хавф туғдирувчи одатлар кўпайиб бормоқда.
- Ҳозир бу мода тусига кираяпти, урф бўлиб қолаяпти. Куëвни кўтариш, отиб ўйнаш. Яна ЗАГС деган нарса бало-қазодай ëпирилиб келди ҳозир. Машинада кетаëтган йигитлар нариги машинадаги йигитлар билан 70-80-90 километр тезликда ëнма-ëн бориб, бир-бирини шампан билан сийлаб, ароқ ичишлар бор, шундай катта тезликда кетаëтган ҳолатда, дейди қашқадарёлик суҳбатдош.
20 ёшли куёвнинг ўз тўйи оқшомида яқин дўстлари ҳазилидан вафот этишидек фожиа юз берган Чиғана қишлоғи, суҳбатдошларимизнинг айтишича, Чироқчининг чўлида жойлашган, ичимлик суви, алоқа ва электр таъминоти ўта аянчли аҳволда бўлган бир ҳудуддир.
Бу қишлоқ билан телефон алоқаси ҳам ўта оғир бўлгани боис бу қишлоқдаги ягона мактаб ва қишлоқ амбулатория пунктига кун давомида ҳам боғланишнинг имкони бўлмади.
Тўй базми якунига яқинлаган кезда келин-куёвни даврадан кузатиш олдидан куёв болани осмонга отиш маросими нафақат Қашқадарë, балки қўшни вилоятларда ҳам кузатилади.
Бу маросимнинг қандай кечишини сўзлаб берган қашқадарёлик шифокор Тоҳир Давлатов бунинг киши саломатлиги учун жуда хавфли экани, чунки одатан куёвнавкарларнинг деярли ҳамма ҳолатларда маст бўлишини хавотир билан таъкидлайди.
- Кечки базмда куëвжўралар куëвни кўтариб осмонга отиб, илиб олади ерга туширмай. 2,5-3,5 метр тахминий баландликда ҳамма ўртоқлари ўртага олиб туриб осмонга отади-да. Бу ўн мартагача ҳам давом этиши мумкин. Менимча, шундай пайтда тушиб кетганда. Елакаси билан тушган бўлса, бирор жойи узилиб кетган бўлиши мумкин. 2-3 метр баландликдан чалқанча қаттиқ ерга тушгандан кейин узилиб кетадида, дейди қашқадарёлик шифокор Тоҳир Давлатов.
Бу суҳбатдош ўз ҳаёти давомида бунақа маросимларга кўп гувоҳ бўлганини айтар экан, куёв боланинг яқин дўстлари қўлидан тушиб кетиб, ўлиб қолгани ҳақида биринчи бор эшитишини қўшимча қилади.
Қашқадарёлик журналист ва ҳуқуқ фаоли Абдураҳмон Ташанов бу хабарни Қашқадарё вилоят Ички ишлар бошқармасидаги манбалардан олганини ва Чиғанадаги шу воқеа ортидан бутун вилоят бўйлаб ички ишлар бўлимлари профилактика чора-тадбирларига сафарбар қилинганини айтади.
Журналист ўзи гувоҳ бўлган ҳолатлардан бирини ҳам қўшимча қилди.
Унга кўра, бир гал ширакайф куёвнавкарлар куёв болага аталган телевизорни унинг қўлига ирғитиб бермоқчи бўлган ва совғани бундай тақдимотидан шошиб қолган куёв бола илиб ололмагани боис, телевизор ерга тушиб синган.
- Телевизорнинг чил-чил синган экрани овозидан яқин-атрофда турган томошаталаб аёлларнинг ўтакаси ёрилиб, қий-чув бўлиб кетган эди, деб эслайди журналист.
Шу кунларда тўй-ҳашамлардаги турли-туман томошалар Тошкент шаҳрида ҳам кўпайётгани тилга олган журналист, айниқса, ЗАГСдан ўтиб келаётган келин-куёв машинаси билан куёвжўраларнинг шаҳар кўчаларидаги автопойгаси жуда хавфли бўлиб бораётганини айтади.
- Жуда кўпчилик ЗАГСга бораëтганларда йўлларни тўсиб қўйиб, ЗАГС машиналари ҳаракатларга халақит берган ҳолатлари бўлади. Ўзбекистон телевиденисининг "Ëшлар" каналида бунга махсус кўрсатув ҳам бўлди. Кўрсатувда Тошкент шаҳар Ички ишлар бош бошқармаси йўл ҳаракати хавфсизлиги хизмати бошқармаси тўйларни ўтказадиган кортежларни махсус огоҳлантиргани айтилган. Ўзига хос чақириқлар эълон қилинди, дея қўшимча қилади ўзбекистонлик журналист Абдураҳмон Ташанов ozodlik.org
Сешанба куни молия бозорлари учун нисбатан яхшироқ бўлди
Нью Йорк биржасидаги асосий кўрсаткичлар душанба куни йўқотган қимматининг катта қисмини қайтариб олди. 10.08.2011 АҚШ ва Европадаги молия бозорларида душанба кунги қийинчиликлардан кейин сешаба куни асосий кўрсаткичлар учун ижобий якунланди. Нью Йорк биржасидаги асосий индекслар 3 фоиздан кўпроққа кўтарилди. АҚШ Марказий банки устама фоиз даражасинини 2013 йилгача чорак фоиз миқдорида сақлаб қолишини эълон қилгани сармоядорлар ишончини бироз оширди.
АҚШ ва Европада давлат қарзлари билан боғлиқ вазиятга доир хавотирларга қарамасдан, сешанба куни иккала қитъа молия бозорларида кўрсаткичларнинг ўсиши кузатилди.
Бир кун аввал акциялар кескин тушиб кетганидан кейин, АҚШнинг асосий кўрсаткичи ҳисобланмиш Dow Jones учун сешанба кунги савдолар ижобий якунланди. Standard & Poor's 500 ва NASDAQ қоғозлари нархлари ҳам кўтарилди.
Dow Jones душанба куни йўқотган қимматининг катта қисмини тиклаб олди ва савдо кунини 400 пункт ютуқ билан якунлади.
АҚШ Марказий банки кредитлар учун белгиланган устама фоиз даражасини 2013 йилгача 0,25 фоиз даражасида ушлаб қолиш ниятини маълум қилгани сешанба кунги савдога бир мунча таъсир қилди. Кредитлар учун белгиланган бу ҳақ жаҳон молиявий бўҳрони авж олган пайтда, 2008 йилнинг декабрида жорий қилинган эди.
Бу қарор аввалдан кутилганига қарамасдан, акциялар нархининг ўсиши, АҚШ Федерал ғазнаси бу ҳақда эълон қилгачгина юқорилай бошлади. Ўтган жума куни Standard & Poor's молиявий ширкати Қўшма Штатларнинг кредит рейтингини ААА даражасидан бир поғона пастроққа АА+ кўрсаткичига туширгани жаҳон бўйлаб молиявий бозорларда саросимага сабаб бўлди.
Сешанба куни Нью Йорк биржасидаги савдолар ёпилишидан аввал Dow Jones бириктирган акцияларнинг ўртача қиймати 429,62 пункт, ёки қарийб 4 фоизга ошди.
Лондон ва Париждаги савдолар ҳам акцияларнинг кўтарилиши билан якунланди, бироқ Фаркнфурт биржасининг асосий индекси бироз пастлади.
Бироқ Осиё молия бозорларида ижобий ҳолат кузатилди, деб бўлмайди. Токио биржасидаги кўрсаткичлар ўртача ҳисобда 1,68 фоиз пастлади. Шанхай биржасидаги индекслар ҳам кунни мусбат натижа билан якунлади. Ҳонг Конгда акциялар 5,7 фоизга, Жанубий Кореяда 3,9 фоизга арзонлади.
АҚШ кредит рейтингининг пасайтирилиши еврозонадаги давлат қарзи билан боғлиқ бўҳрон Италия ва Испанияга ҳам ўтиши мумкин, деган хавотирлар кучайган пайтга тўғри келди.
Европа Марказий банки раиси Жан-Клод Тишет сешанба куни Франкфуртда кузатилган вазият ҳақида буларни айтади.
- Биз кузатаётган ҳодисанинг сабаблари фақатгина битта факторга боғлиқ, деб ҳисобламайман. Бу вазиятга жуда кўп факторлар ҳисса қўшмоқда, 2007 йил августидан бери давом этаётган ўта жиддий бўҳронга қарши кўрилаётган чоралар шулар жумладандир. Хуллас, бу, айниқса, Lehmann Brothers ширкатининг касодга учрагани Иккинчи Жаҳон урушидан бери энг катта бўҳрондир, деди Европа Марказий банки раиси.
Бозордаги саросимга ҳисса қўшаётган асосий омиллардан бири Европа ва Қўшма Штатларда ҳукуматлар давлат қарзи билан боғлиқ муаммоларни ҳал қила олдими, деган хавотирларнинг кучаяётганидадир.
Душанба куни молия бозорларидаги мушкул вазият Россия бозорига ҳам ўз таъсирини ўткади. Россия рубли сешанба куни долларга нисбатан 3 фоизга арзонлаб, кейинги олти ой ичидаги энг паст даражага тушди.
АҚШ кредит рейтинги пасайганидан кейин нефт нархининг тушиб кетгани Россияда сармоядорларнинг қимматбаҳо қоғозларни шошилинч тарзда сотишларига туртки бўлди.
Иқтисодий ўсиш шубҳа остида қолаётгани боис, нефт арзонлашишда давом этди ва бир баррел хом нефт 80 АҚШ доллари кўрсаткичида пастроққа тушди.
Бу ўз навбатида, иқтисоди асосан нефт экспортига таянган Россия бозоридаги қўрқувни янада кучайтирди.
Россия Бош вазири Владимир Путин ҳукумат ва марказий банк вазиятни кузатаётгани ва тегишли чораларни кўришга шай турганини баён қилди.
Бишкек Ўзбекистон 1270 гектар қирғиз еридан фойдаланганлик учун 15 миллион доллар миқдорида қарз эканини иддао қилаяпти. Боткен вилоят ҳокимияти 2011 йилнинг 1 январигача Ўзбекистон Қирғизистонга қарашли 1270 гектар ердан фойдалангани учун 600 миллион сўм ёки 15 миллион АҚШ доллари миқдорида қарз бўлиб қолгани тўғрисида баёнот тарқатди.
Мазкур баёнотда айтилишича, Ўзбекистон Боткен вилояти ҳудудида 184 гектар ерда нефт ва газ қазиб олиш билан шуғулланмоқда. Бу ҳудуддаги конлар “Фарғонанефт” ширкати томонидан фойдаланилаяпти.
Бундан ташқари, Шимолий Сўх газ омбори 360 гектар майдонни эгаллаган. Ўзбекистон қазиб олинган газ ва нефтни мамлакат ичкарисига жўнатувчи қувурлар эса Боткен вилоятидаги 700 гектар ерни эгаллаган.
Айтиб ўтиш лозимки, Боткен вилоят ҳокимияти беш йилдан бери мазкур ерлар учун Ўзбекистондан ижара ҳақи тўлашни талаб қилиб келмоқда. Қирғизистон ҳукумати эса бу ҳудуддаги нефт ва газ конларини Ўзбекистондан Қирғизистон ихтиёрига ўтказиш учун 1996 йилдан буён уч марта ҳукуматлараро даражада музокаралар ўтказган.
Расмийнинг айтишича, ўзбек томонининг бундай билдирувларига жавобан Қирғизистон ҳукумати ўз позициясини билдирган. Қирғиз расмийларига кўра, айни пайтда Ўзбекистон томонидан фойдаланилаётган Шимолий Сўх ва Чўнгқара Қалча нефт-газ конлари 1955 йилда ишга туширилган. Ўша йили Москванинг буйруғи билан мазкур конлар Ўзбекистонга ижарага берилган.
Шундан келиб чиққан ҳолда, Қирғизистон президенти Роза Ўтунбаева 2010 йилнинг 14 августида Шимолий Сўх ва Чўнгқара Қалча нефт-газ конларини Ўзбекистондан Қирғизистон балансига ўтказиш ҳақида ҳукуматга кўрсатма берган эди.
Аммо Қирғизистон давлат мулк вазирлиги расмийси Гулдана Жанибекованинг айтишича, ўтган бир йил давомида президент кўрсатмасини бажариш борасида деярли ҳеч қандай иш қилинмаган. Қирғизистон президенти маъмуриятидан эса бу борадаги саволимизга “Мазкур кўрсатманинг бажарилишини назорат қиладиган бўлимлар тугатилган ва шунинг учун бу кўрсатманинг бажарилишини ҳеч ким назорат қилган эмас” қабилида жавоб олдик.
Айни пайтда қирғизистонлик эксперт Саламат Аламанов президентнинг конларни қайтариб олиш тўғрисидаги кўрсатмасини “бугунги кунда бажариб бўлмайдиган буйруқ” қаторида баҳолайди.
- Бу ҳудуддаги чегара чизиғи ҳали аниқланмаган. Шунинг учун ҳам бу ҳудуд қайси давлатга қарашли экани ҳам аниқланмаган. Чегара аниқланиб олинмагунича конларни Қирғизистонга қайтариб олиш масаласи ҳал этилмайди, - дейди Саламат Аламанов
