Umuman qanday gaplarni gapirish g`iybat bo`lib hisoblanmaydi?> ЃИЙБАТ
Ѓийбатнинг луѓатдаги маъноси бир нарсанинг кўздан тўсилишидир.
Уламолар ѓийбатни ќуйидагича таърифлайдилар:
Журжоний: «Ѓийбат инсоннинг бор айбларини унинг йўќлигида зикр ќилишдир», деган.
Муновий: «Ѓойибнинг айбини зикр ќилиш», деган.
Ѓийбатнинг энг мукаммал таърифи ќуйидаги ћадиси шарифда келгандир.
Имом Абу Довуд Абу Ћурайра розияллоћу анћудан ривоят ќилинган ћадисда ќуйидагилар айтилади:
«Эй Аллоћнинг Расули, ѓийбат нима?» деб сўрашди.
Расули акрам алайћисоллоту вассалам:
«Биродарингни ўзига ёќмаган нарса билан эслашинг», дедилар. Шунда:
«Биродаримда мен айтган нарса бўлса-чи, бунга нима дейсиз?» дейишди.
Пайѓамбаримиз алайћиссалом:
«Агар айтганинг унда бўлса, ѓийбат ќилган бўласан, аммо бўлмаса, бўћтон ќилган бўласан», деб жавоб ќилдилар.
Ѓийбатнинг ћаром, гуноћи кабиралардан эканлигини ћамма уламолар бир овоздан таъкидлаганлар.
Ѓийбат наќадар ќабић ва наќадар ёмон эканлиги «Ћужурот» сурасида баён ќилинади:
«Баъзиларингиз баъзиларингизни ѓийбат ќилманглар. Сизлардан бирорталарингиз ўзининг ўлган биродарининг гўштини ейишни яхши кўрурми? Ћа, ёмон кўрасизлар. Аллоћдан ќўрќинглар! Албатта, Аллоћ тавбани кўп ќабул ќилувчи ва раћмлидир», деган (12 -оят).
Абу Барза Асламийдан ривоят ќилинади:
«Расулуллоћ соллаллоћу алайћи васаллам:
«Эй тили билан иймон келтириб, дилида иймон келтирмаганлар, мусулмонларни ѓийбат ќилманг ва уларнинг камчиликларини ќидирманг. Кимки, уларнинг камчилигини ќидирса, Аллоћ таоло ўша одамнинг камчилигини ќидиради. Аллоћ кимнингки, камчилигини ќидирса, унинг уйидан шарманда ќилган ћолатда чиќаради», дедилар».
Абу Довуд ривоят ќилган.
Охиратда ћам ѓийбатчилар жазосиз ќолмайдилар.
Анас ибн Молик розияллоћу анћудан ривоят ќилинади:
«Расулуллоћ соллаллоћу алайћи васаллам:
«Мерожга чиќќанимда мисдан бўлган тирноќлар билан юзлари-ю кўксиларини тирнаётган бир ќавмнинг олдидан ўтдим. Мен:
«Эй Жаброил, улар ким?» деб сўрадим.
«Булар у дунёда одамларнинг гўштини еб, обрўларини тўкканлар», деб жавоб берди».
Абу Довуд ва Аћмад ривоят ќилган.
Мўмин-мусулмонлар ѓийбатдан четланибгина ќолмасдан, бошќа ѓийбатчиларнинг оѓзига уриб, ѓийбатга йўл ќўймасликка ћаракат ќилишлари матлубдир.
Саћл ибн Муоз ибн анас Жућунийдан ривоят ќилинади:
«Расулуллоћ соллаллоћу алайћи васаллам:
«Кимки, бир мўминни ѓийбатчи мунофиќдан ћимоя ќилса, ќиёмат куни Аллоћ таоло унинг гўштини дўзах ўтидан ћимоя ќилувчи фаришта юборади. Кимки, бир мўминни сўкмоќчи бўлиб, уни ѓийбат ќилса, Аллоћ таоло уни гапидан ќайтмагунича жаћаннам кўприги устида ушлаб туради», дедилар».
Аћмад ривоят ќилган.
Ѓийбатчига ќулоќ солган унинг шеригидир. Фаќат унинг гапини тили билан инкор ќилсагина ѓийбат эшитганлик гуноћидан ќутилади. Агар очиќ инкор ќилишдан ќўрќса ќалби ила инкор ќилсин ва гапни бошќа тарафга буриш ёки туриб кетишга ћаракат ќилсин.