Borlik mavjudotning Yaratuvchisi, Boshqaruvchisi, tanho Xukumroni bo'lgan Alloh taologa beadad hamdu sanolar bo'lsin. Yahshilarning madadkori bo'lgan yagona Allohdan o'zga ibodatga loyiq zot yo'q, Alloh barchamizni O'zi yahshi ko'rgan va rozi bo'lgan yo'lga muvaffaq qilsin, Payg'ambarimmiz s.a.v.va u kishining oila azolari, sahobalara, to Qiyomatgacha ul zotning yo'lariga chaqirgan, sunnatlariga ergashgan barcha kishilarga Yaratganning salavotu salomlari bo'lsin. Alhamdulillahi ala kulli hal
SAFIYA bint HUYAY, Safiya bint Huyay ibn Axtab al-Xazrajiyya (? - 670) - Rasululloh (sav)ning xotinlaridan biri. Johiliyat davrida zodagon oilada tarbiya topgan. Madina ahlidan bo‘lib, yahudiy diniga kirgan.
Yahudiy qabilasidan bo‘lmish Bani Qurayzalik Sallom ibn Mishkami unga uylangan, keyin undan ajralib, Kinona ibn ar-Rabiga turmushga chiqqan. Kinona Haybar jangida halok bo‘lgan. Undan so‘ng Rasululloh uni o‘z nikohlariga olganlar. 10 ta hadis rivoyat qilgan. Madinada vafot etgan.
Умму Салама розиёллоҳу анҳодан: «Бир кун Росулуллоҳ саллолоҳу алайҳи ва саллам асҳоблари билан Оиша розиёллоҳу анҳонинг уйида ўтирган эдилар. Умму Салама онамиз бир идишда таом олиб келдилар. Шунда Оиша розиёллоҳу анҳо қўлида бир кичкина тош билан келди-да у билан идишни уриб синдирди. Шунда Росулуллоҳ саллолоҳу алайҳи ва саллам иккала бўлинган идишни бирлаштириб саҳобаларга: «Олинглар! Еяверинглар, онангиз рашк қилди» дедилар икки марта. Оиша онамизнинг идишларини Умму Салама онамизга бердилар, синган идишни Оиша розиёллоҳу анҳога бердилар».
Ҳадисдан олинган сабоқлар 1) Ҳадисда Росулуллоҳ саллолоҳу алайҳи ва салламнинг гўзал хулқлари ва ҳалимлиги баён қилинган. 2) Росулуллоҳ саллолоҳу алайҳи ва салламнинг ҳалимлигига қаранг! Оиша розиёллоҳу анҳодан содир бўлган хатони маломат қилмасдан, аёлларнинг рашкчи эканлигини билганлари учун «Онанглар рашк қилди»,- деб маъзур тутяптилар. 3) Оиша розиёллоҳу анҳонинг идишни синдирганлигига Росулуллоҳ саллолоҳу алайҳи ва саллам индамадилар. Чунки Умму Салама розиёллоҳу анҳо Оиша розиёллоҳу анҳонинг уйида ўтирган Росулуллоҳ ва асҳобларига таом чиқариш билан, Оиша розиёллоҳу анҳонинг рашкига сабабчи бўлган эди. Шунинг учун ҳам Росулуллоҳ саллолоҳу алайҳи ва саллам идишни тўлатиш билангина чекландилар. Таомни эса тўлатмадилар, чунки бу таом ҳадя эди. Баъзи ривоятда «Идишга идиш, таомга таом» деб таомни ҳам тўлатганлар. 4) Мана бундай ҳикмат ва ҳалимлик оила ҳаётидаги тўсиқлардан бешикаст ўтишга имкон беради. Кўп хотинли кишилар Набий саллолоҳу алайҳи ва салламдан ўрнак олиб, аёлларига нисбатан ҳамиша ҳикмат ва ҳалимлик мақомида туриб, барча ҳолатларда адолат билан иш тутсинлар. Ана шунда ҳеч кимга зарар етмайди. Аёлларининг фақат биттасига мойил бўлиб, қолганларини ташлаб қўйган киши қуйидаги таҳдидни ёдида тутсин. «Кимнинг икки хотини бўлиб, уларнинг бирига мойил бўлиб қолса қиёмат куни бир тарафга моил бўлиб (эгилган) ҳолда келади».
Улуғ саҳобалар қаторида, шубҳасиз, Ойша (розийаллоҳу анҳо) онамизнинг номлари тилга олинади. Муаллима онамиз Расулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) суюкли рафиқалари эдилар. У киши ҳақида ояти карималар тушган. Ойша (розийаллоҳу анҳо) Абу Ҳурайра, Абдуллоҳ ибн Умар, Анас ибн Молик ва Абдуллоҳ ибн Аббосдан (розийаллоҳу анҳум) кейин энг кўп ҳадис ривоят қилган. Онамиз ҳадисларни Расулуллоҳдан (алайҳиссалом) бевосита эшитиб, ривоят этганлар. Расулуллоҳ (алайҳиссалом): “Эй Ойша, Жаброил сенга салом келтирди”, деганлар (Имом Бухорий ривояти).
Оталари Абу Бакр, оналари Умму Руммон бўлиб, ҳар иккалалари ҳам мусулмон бўлган пайтда Ойша (розийаллоҳу анҳо) дунёга келди. У зот ёшлигидан ўта зийрак, фаҳми тез, зеҳни ўткир қиз эдилар. Ойша (розийаллоҳу анҳу) мусулмон оиласида имон-ихлосли, тақволи бўлиб улғайди.
Қурайшнинг фозила аёлларидан бири Ҳавла бинти Ҳакам Пайғамбаримизга (алайҳиссалом) Ойша бинти Абу Бакр ёки Савда бинти Замъага уйланишларини таклиф қилди. Чунки у зот Хадича онамиз вафотларидан сўнг анча ёлғизланиб қолган эдилар. Ойшадан (розийаллоҳу анҳо) ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) менга: «Уч кеча сени тушимда кўрдим. Фаришта сени яшил ҳарир матога солиб келар ва: “Мана шу сенинг аёлинг”, дер эди. Юзингни очсам, сен бўлар эдинг. Ўзимча, агар бу Аллоҳдан бўлса, тушимни ўнгидан келтирар, дер эдим» (Имом Бухорий ривояти).
Шу тариқа Ойша Пайғамбаримизга (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) унаштирилди. Ойша онамиз тўй зиёфатини бундай эслайди: “Аллоҳга қасам, тўйим куни бирор жонлиқ сўйилмади. Саъд ибн Убода Расулуллоҳга (алайҳиссалом) ҳадя қилган бир товоқ бўлиб, хотинлар ундан галма-гал фойдаланишар эди. Набий (алайҳиссалом) меҳмонларга шу товоқда овқат ва сут келтирдилар”. Асмо бинти Язид (розийаллоҳу анҳо) ҳикоя қилади: «Тўй куни Ойшани ясантирдик. Набий (алайҳиссалом) бизга сут тортиқ қилдилар. Биз: “Ичгимиз келмаяпти”, дедик. Набий (алайҳиссалом): “Очлик ва ёлғонни бирлаштирманглар”, дедилар». Ойшага беш юз дирҳам маҳр берилди.
Муборак хонадонда Ойшанинг ақли, илми ва фикри зиёда бўлиб, Пайғамбаримизнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳар бир сўзларини ёдлаб, амалларини ўрганиш ҳаракатида бўлдилар.
* * *
Имом Заҳабий “Сияр аълом ан-Нубало” асарида бундай ёзади: «Бир куни Абу Бакр (розийаллоҳу анҳу) Ойша онамизнинг Пайғамбаримизга (алайҳиссалом) бироз қўрслик қилаётганини кўриб, ғазабланди ва: “Сен Расулулуллоҳга (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) овозингни баланд қиляпсанми?” деди. Пайғамбаримиз шунда ота ва қизини муросага чақирдилар ва онамизнинг кўнглига ёқадиган гаплар айтдилар. Бошқа пайтлари Абу Бакр (розийаллоҳу анҳу) куёви билан қизининг кулишиб туришганини кўрса: “Айтишиб қолганларингдаги каби қувончли пайтларда ҳам мени шерик қилинглар, дер эди» (Нўъмон ибн Башир ривояти).
Ойша онамиз Расули акрамдан: “Мени қанчалик яхши кўрасиз?” деб сўрар, у зот: “Арқон тугунидек” деганида, “Сиз айтган тугун қанақа бўлади?” деб яна савол берарди. “Тугундек тугун-да”, дердилар Пайғамбар (алайҳиссалом) табассум билан.
Ойша (розийаллоҳу анҳо) илк марта болалик чоғларида Қуръони каримни оталаридан эшитди. Кейинчалик Расулуллоҳдан (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бевосита эшитиб, ёд олдилар. Кўп ҳолда оятлар тушишига ҳам гувоҳ эдилар. Саодатли дамларини эслаб: “Ўз уйимдан нубувват хонадонига кўчганимдан кейин Бақара ва Нисо суралари нозил бўлди. Шу туфайли ҳужрам “ваҳий тушган жой” номини олди. Мен ваҳий пайти ҳам у зотнинг ҳузурларида эдим. Салқин ҳавода ҳам пешоналари терлаб кетарди”, дейди. Одатда ваҳий келган пайтда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) аҳллари бир оз четланиб туришган. Аммо Ойша (розийаллоҳу анҳо) Пайғамбаримизнинг (алайҳиссалом) ёнларида турганларида ҳам у зотга ваҳий тушган.
Ойша онамиз қисқа муддат бўлса-да, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) билан бахтли, осуда ҳаёт кечирди. Набий (алайҳиссалом) Ойша онамиз билан масжидга ёнма-ён қурилган хонада яшадилар.
Ҳижратнинг олтинчи йилидаги “Ифк (бўҳтон, туҳмат) воқеаси”дан кўп ўтмай, Аллоҳ таоло Ойша онамизнинг поклиги ҳақида оятларни нозил қилди.
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) вафотларидан кейин ҳам Ойша онамиз илмлари ва ахлоқий фазилатлари билан бошқаларга ўрнак, уламоларнинг муаллимаси ва мураббийаси бўлдилар. Катта-катта олим тобеинларга устозлик қилдилар. Қийин масалаларда саҳобалар ҳар доим Ойша онамизга (розийаллоҳу анҳо) мурожаат қилишар ва ундан аниқ ечимини эшитишарди. Онамиз Расулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) вафотларидан сўнг ҳам юксак ҳурмат кўрдилар.
Ойша (розийаллоҳу анҳо) ҳижрий 58 йили 66 ёшида рамазон ойининг ўн еттинчи куни вафот этди. Мадинадаги Бақий қабристонига дафн этилди.
Уммул мўъминийн Оиша розияллоҳу анҳо шаънига қилинган ифк – уйдирма воқеаси ҳам мана шу ғазотда содир бўлди. У шундай бўлганди: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сафарга аёлларидан бировини бирга олмоқчи бўлсалар, қуръа воситасида олиб чиқардилар. Ушбу сафарларида у зотга аёлларидан Оиша розияллоҳу анҳо ҳамроҳ бўлган, чунки қуръа унинг чекига тушган эди. Ғазотдан қайтаётганларида дам олиш учун бир манзилда тўхтадилар. Шунда Оиша ҳожат учун бир четга чиқиб келгач, қараса, бировдан ориятга (қарзга) олиб, тақиб турган маржони йўқолибди. Қайтиб бориб, ўша жойда маржонни қидириб, анча ҳаяллаб қолди. Бу орада лашкар йўлга отланиб, Оишанинг ҳавдажини (яъни, туя устига ўрнатиладиган кажавасини) туяга чиқариб-тушириб туришга тайинланган одамлар ҳавдажни Оиша унинг ичида бўлса керак, деган ўйда туяга ўрнатиб, йўлга чиқиб кетдилар.
Ҳавдажнинг енгиллигига эътибор ҳам беришмади. Чунки, Оиша ёш қиз бўлганидан вазни ҳам енгил, оғирлиги деярли билинмасди. Ундан ташқари, ҳавдажни кўтариб-туширишга бир неча киши қаралашар, агар бир-икки киши кўтарса ҳам ичида одам йўқлиги билиниши мумкин эди. Оиша маржонни топиб, қайтиб келиб қараса, манзилда ҳеч қолмабди. Менинг йўқлигимни билиб, қидириб келиб қолишса керак, деган гумонда ўша жойда кутиб ўтирди. Аллоҳ ўз ишига ғолиб зот, ишларни Арши устидан Ўзи истаганидек тадбир қилади. Оишанинг кўзига уйқу ғолиб келиб, ухлаб қолди. Бир вақт Сафвон ибн Муаттал деган саҳобанинг: «Инна лиллаҳи ва инна илайҳи рожиуун, бу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг жуфтиҳалоллари-ку?!» деган сўзларидан уйғониб кетди ва дарҳол юзини тўсиб олди. Сафвон ухлаб қолиб, лашкардан орқада қолиб кетган экан.
У Оишани кўриб, таниди. Чунки, ҳижоб ояти тушмасидан олдин уни кўриб юрарди. У истиржоъ (инна лиллаҳи ва инна илайҳи рожиъувн деб) айтгач, туясини унинг яқинига олиб келиб чўктирди. Оиша туяга миниб олгач, уни етаклаганича йўлга тушиб, кун қиздира бошлаган пайт лашкар дам олишга тўхтаган пайтларида орқадан етказиб келди. Йўлда келгунларича на Оиша, на Сафвон бир оғиз ҳам сўз қотмадилар. Одамлар уларни кўргач, ҳар ким нима деса деб, ҳар хил гап-сўз кўпайди. Аллоҳнинг душмани бўлмиш ифлос Абдуллоҳ ибн Убай ич-ичидан тошиб келаётган нифоқ ва ҳасад заҳрини пуркаш учун қулай фурсатга эга бўлди, туҳмат ва бўҳтон гапларни ошириб-тошириб гапиришга ва чор-атрофга ёйишга тушди. Ёнидаги ҳамтовоқлари ҳам бунда унга яхшигина кўмакчи бўлишди. Мадинага келганларидан сўнг туҳмат аҳлининг бозори чаққонлашиб, гап-сўз кўпайгандан кўпайди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сукут сақлар ва ҳеч нарса Уйдирма воқеаси.doc,...демасдилар. Бу ҳақда ваҳий ҳам тушавермагач, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Оишадан ажралиш ҳақида асҳобларига маслаҳат солдилар. Алий розияллоҳу анҳу очиқ айтмаса-да, ишора билан уни қўйиб, бошқасига уйланишга маслаҳат берди. Усома ва бошқалар ундан ажралмасликка ва душманларнинг гап-сўзларига парво қилмасликка маслаҳат беришди. Шундан сўнг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам минбарга кўтарилиб, ўзларини Абдуллоҳ ибн Убайнинг озорларидан ҳимоя қиладиган одам сўрадилар. Шунда Авс саййиди Усайд ибн Ҳузайр уни ўлдиришга рағбат билдирган эди, унинг бу гапидан Саъд ибн Убоданинг қабилачилик ҳамияти тутиб қолди. Чунки, у Хазраж қабиласининг саййиди бўлиб, Ибн Убай шу қабиладан эди. Иккала қабила саййидлари ўртасида гап-сўз айланиб, оқибатда икки қабиланинг жанжалига айланиб кетаёзди. Улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам минбардан тушиб, тинчлантирганларидан кейингина тинчланишди.
Оиша ушбу сафардан қайтганидан сўнг бетоб бўлиб бир ой ётиб қолган, ўзига қилинаётган бу туҳматдан мутлақо хабари йўқ эди. Фақат биргина нарса унинг кўнглини нохуш қилиб турар, у ҳам бўлса илгарилари бетоб бўлганида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан кўрадиган лутфу марҳамат ва эътиборни бу сафар кўрмаётган эди. Бироз тузалиб қолгач, бир куни тунда Умму Мистаҳ деган аёл билан бирга ҳожатга чиқиб келишаётганда Умму Мистаҳ устидаги кийимига ўралашиб мункиб кетди ва: «Яшшамагур Мистаҳ», деб ўғлини қарғади. Оиша унинг бу гапини ёқтирмасдан, Бадр жангида қатнашган одамни қарғаш яхши эмаслигини айтиб танбеҳ берганида у бўлган воқеаларни бирма-бир айтиб берди (Мистаҳ ҳам ушбу туҳматчиларга аралашиб қолган эди).
Шундан сўнг Оиша Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ота-онасиникида туриб даволанишга изн сўради. Мақсади улардан хабарни яхшироқ сўраб-суриштириш эди. Изн бўлгач, улар ҳузурига бориб, ҳамма гапдан тўла хабар топди ва йиғлаб юборди. Шу йиғлаганича икки кеча-ю бир кундуз тинмай йиғлади. Кўзига уйқу ҳам қўнмас, кўз ёши ҳам тинмасди. Ҳатто, йиғидан жигарим тилка-пора бўлиб кетса керак, деган гумонга ҳам борди. Мана шу ҳолатда ётганида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам келдилар. Аввал шаҳодат калималарини айтдилар, кейин: «Эй Оиша, менга сен ҳақингда шундай-шундай гаплар етди. Агар сен бу гаплардан пок бўлсанг, Аллоҳ тез орада сенинг поклигингни кўрсатади. Агар гуноҳга қўл урган бўлсанг, Аллоҳга истиғфор айт, тавба қил. Чунки, банда гуноҳини эътироф этиб, тавба қилса, Аллоҳ унинг тавбасини қабул қилади» дедилар.
Шу гапдан сўнг Оишанинг кўз ёшлари тўхтади ва ота-онасидан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сўзларига жавоб беришларини сўради. Улар ҳам нима деб жавоб қилишни билмадилар. Шунда унинг ўзи деди: «Аллоҳга қасамки, билишимча, сизлар бу гап-сўзни эшитганигиздан сўнг у дилингизга ўрнашиб, ҳатто сизлар унинг ростлигига ишониб ҳам қолибсизлар. Агар мен ҳозир сизларга: «Мен бундан покман» десам ҳам – поклигимга эса Аллоҳнинг Ўзи шоҳид – сизлар менга ишонмайсизлар, агар гуноҳни эътироф этсам – Аллоҳ Ўзи менинг бу гуноҳдан поклигимни яхши билиб турибди – сизлар бунга ишонасизлар. Қасамки, мен сизлар билан ўртамиздаги ҳолатга Юсуфнинг отаси айтган қуйидаги сўзлардан бошқа ўхшаш тополмайман: «Энди (менинг ишим) чиройли сабр қилмоқдир. Сизлар сўзлаётган бу нарса устида мадад сўраладиган зот ёлғиз Аллоҳдир» (Юсуф: 18)».
Туҳматчилардан Мистаҳ ибн Асоса, Ҳассон ибн Собит ва Ҳамна бинт Жаҳшга саксон даррадан урилди. Хабис Абдуллоҳ ибн Убай иуҳматчиларнинг каттаси ва бу ишдаги энг катта гуноҳкор шахс бўлишига қарамай, унга жазо берилмади. Чунки, дунёда олинган жазо охират азобини енгиллатарди, Аллоҳ таоло эса унга охиратда улкан азобни ваъда қилганди. Ёки бўлмаса, илгарироқ уни ўлдиришдан тийилган сабаб туфайлими, ҳар холда унга жазо бермадилар.
Шундай қилиб, Мадина устини қоплаган шак-шубҳа, изтироб ва безовталик булутлари ниҳоят, бир ой деганда тарқалди, мунофиқлар бошлиғи шармандаи шармисор бўлиб, шундан кейин одамлар ичида бош кўтариб юролмай қолди. Ибн Исҳоқ айтади: «Шундан сўнг Ибн Убай бирон ножўя иш қилиб қўйса, ўзининг қавмдошлари ҳам уни жеркиб берадиган ва айбини юзига соладиган бўлиб қолдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Умарга: «Кўрдингизми эй Умар?! Сиз ўлдиришни талаб қилган куни уни ўлдирган бўлганимда, унинг тарафдорлари жунбушга келган бўлишарди. Бугун энди уларнинг ўзларига буюрсам ҳам уни иккиланмай ўлдиришади» дедилар. Шундан сўнг Умар айтган эди: «Қасамки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ишлари менинг ишимдан кўра мислсиз даражада баракотли эканини билдим».
Ислом оламида муҳтарама аёлларни ёд этганимизда уларнинг энг аввалида Оиша онамизнинг исмлари зикр этилади. У зот ислом динига сидқидилдан хизмат қилган аёллардан бўлиш билан бирга Росулулллоҳ (с.а.в)нинг энг севимли рафиқалари бўлганлар. Шунинг учун ҳам Набий алайҳиссалом Оиша онамизни эркалаб: ”я Аиш” деб чақирар эдилар. Шунингдек Оиша онамиз билан боғлиқ ояти карималар нозил бўлганки, бу улуғ ҳодиса ул зотнинг Аллоҳ ҳузуридаги мартабасининг улуғлигидан нишонадур. Оиша онамизнинг ўзидан шундай ҳадис ривоят қилинади: ”Росул алайҳиссалом менга: ” Эй Оиша Жаброил сенга салом келтирди,” дедилар. (Бухорий ривояти) Жаброил алайҳиссаломдек улуғ фариштанинг саломига муносиб бўлиш саодати ҳар кимга ҳaм насиб этавермайди. Термизийнинг “Шамоил”ида Набий алайҳиссалом уни “ Эй Муваффиқа (қимматбаҳо тош)” деб чақирганлари келтирилган. Бу зоти карима Mакканинг кўзга кўринган кишиларидан бири бўлмиш Абу Бакр Cиддиқ(р.а)нинг қизи бўлиб оналари Умму Рувмон бинти Омир бўлган. Оишa онамиз Росулуллоҳ (с.а.в)га ваҳий келганидан 4-5 йил ўтиб дунёга келганлар. Ўша пайтда мусулмон ота-онадан туғилган фарзанд нодир эди. Оиша онамиз мана шундай нодир фарзандлардан бири эди. Ислом фидокорларидан бўлмиш ота-онанинг тарбиясида қизча мурғаклигидан имонли, тақволи, ихлосли бўлиб ўсди. Оиша онамиз Фотима онамиздан 8 ёш кичик бўлганлар. Оиша онамизнинг ўзидан келтирилган ривоятда келтирилишича,”Росулуллоҳ (с.а.в) мени 6 ёшга тўлганимда никоҳлаб олганлар ва менга 9 ёшимда уйланганлар,” деганлар.(Бухорий ривояти) Бундан кўриниб турибдики Росулуллоҳ (с.а.в) оиша онамизга Бадрдан кейин ҳижрий иккинчи йили шаввол ойида уйланганлар.
Оиша онамиз ёшлигида ўйинқароқ ва шўх қиз бўлган. 9 ёшида ҳам бирга ўйнайдиган дугоналари ва тенгдошлари ёнига бориб турарди. Никоҳдан кейин ҳам бир неча вақт тенгдошлари билан ўйнаб юрарди. Набий алайҳиссалом унинг ёшлиги ва ўйинга бўлган қизиқишини эътиборсиз қолдирмаганлар. Бу ҳақда онамизнинг ўзи шундай дейди: ”Росулуллоҳ олдиларида қизлар билан ўтирардим тенгдошларим ҳам тортинмасдан олдимга келишарди.” Оиша онамизнинг болалиги Абу Бакр сиддиқ хонадонида ўтган бўлса, ёшлиги нубувват уйида ўтди. Оиша онамизнинг никоҳланиши қалбида бир умрга муҳрланиб қолди.
Росулуллоҳ (с.а.в) Оиша онамиз билан масжидга ёнма-ён қурилган ҳужрада яшадилар . Бу Росули акрамнинг Мадинага келганларида ўзлари учун қурдирган уйлари эди. Оиша онамизнинг нубувват хонадонига кўчиб ўтиши ўша йилнинг шаввол ойида бўлган. Оиша онамиз ҳужрасидаги бисотларини шундай тарифлайди,” Росулуллоҳ алайҳиссалом теридан тикилиб, ичига пўстлоқ солинган тушакда ётардилар .” Янги келиннинг ҳужрасида ҳаттоки кечалари ёқиб қўйиладиган чироғи ҳам бўлмаган . Келинни ўзларига келсак енгил жуссали қиз бўлиб, кўзлари катта-катта, жамалак сочли ва қизил ёноқли эдилар. Аммо бу кичик ҳужра ҳам, ўша кичик ҳужрадаги кичик келин ҳам бутун дунёга татир эди. Ҳудди мана шу кичик келиннинг кичик ҳужраси бошқа барча ҳужралар бузулиб кетган бир пайита ҳам Росулуллоҳ(с.а.в) ва у зотнинг икки саҳобийларга мақбари бўлиб турибди.
Анас ибн Молик: ”Исломдаги энг биринчи севги бу- Набий алайҳиссаломнинг Оишага бўлган севгиларидур,” деганлар. Росулуллоҳ (с.а.в) вафотларидан сўнг Оиша р.а аёлларни ҳимоя қилувчиларнинг етакчиси бўлиб қолдилар. У зот аёлларнинг шаъни ва қадр –қимматига нолойиқ бирон нарса айтадиган кишилардан жаҳли чиқарди шу билан бирга шаръий ҳукумларга хилоф иш тутган аёлларга қаттиқ танбеҳ берарди. Оиша онамиз ўта тақволи, қўли очиқ, саҳий инсон эдилар. Оиша онамизнинг мана шу хил ҳаёт тарси бутун уммат учун, айниқса биз аёллар учун ибрат мактабидур. Шу билан бирга у зот дин илмларининг улуғ устозларидан бири бўлди. Оиша онамиз Қуръон, ҳадис, тафсир ва фиқҳ илмларида ўзига хос бир юксак мақомга эришди. Бу зоти шарифа ҳижрий 58 йили 17 Рамазонида 66 ёшларида вафот этганлар.
Masruq dedilar: Men Oisha roziyallohu anho huzurlariga hozir bo‘ldim. U kishi mening uchun xodimlariga buyurib taom chaqirdilar, va dedilarki, men qachon bir taomni topib yesam va yig‘lamoqni xohlasam, yig‘larman. Men so‘radim: Nega yig‘laysiz? Dedilarki, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning dunyodan rixlat qilganlaridagi hollari xotiramga kelib, ko‘nglim buziladi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam umrlarida bir kun ikki marta nondan ham va go‘shtdan ham muborak qorinlari to‘ygan emas edi.
Оиша розиёллоҳу анҳодан: «Мен Набий саллолоҳу алайҳи ва саллам аёллари ичида Ҳадича розиёллоҳу анҳога -гарчи у кишини кўрмаган бўлсам ҳам- рашк қилганимчалик биронтасига рашк қилмаганман. Чунки Набий саллолоҳу алайҳи ва саллам уни кўп эслардилар. Агар қўй сўйсалар, уни бўлакларга бўлар, сўнг Ҳадичанинг дугоналарига ҳам жўнатар эдилар. Бир куни мен Росулуллоҳ саллолоҳу алайҳи ва салламга “Гўё дунёда Ҳадичадан бўлак аёл йўқдай!”- деган эдим, Росулуллоҳ саллолоҳу алайҳи ва саллам: «Ҳа, (дунёда) Ҳадичадек аёл бўлмаган! У жуда ажойиб эди. Ундан фарзандларим ҳам бор»,- дедилар.
Бухорий ривояти. Саҳиҳ ҳадис. Рашк бир кишига тегишли бўлган нарсада бошқа бировнинг шерик бўлиши натижасида қалб ҳаяжонланишидан олинган. Бу кўпроқ эр-хотинлар ўртасида бўлади.
